İnka Dini; Diğer birçok eski kültürde olduğu gibi İnkalar için de din , siyasetten, tarihten ve genel olarak toplumdan ayrılamaz. Topluluk yaşamının tüm yönleri, evliliklerden tarıma , hükümetten cenaze törenlerine kadar dini inançlarla yakından bağlantılıydı .
Tanrıların ve İnka’nın atalarının hayattaki her türlü başarıyı ve başarısızlığı etkilediği düşünülüyordu .
Tanrıları ve ataları memnun etmek ve onların gazabından, kuraklık ve deprem gibi doğal afetlerden kaçınmak, İnka dini uygulamalarının çok önemli bir amacıydı. Din aynı zamanda, yönetici seçkinler için toplum içindeki ayrıcalıklı konumlarını meşrulaştırma ve İnka üstünlüğüne dair genel inancı İmparatorluk tebaası üzerinde yayma konusunda önemli bir araçtı .
Etkiler ve Yerel Gelenekler
İnka dini, daha önceki ve çağdaş And geleneklerinden, özellikle Wari uygarlığından ve eski Tiwanaku’dan etkilenmiştir . Gerçekten de, Cuzco tarafından empoze edilen tüm devlet onaylı dine rağmen , birçok yerel topluluk, büyük İnka tanrılarını da benimsemeye zorlansalar bile, imparatorluk genelinde kendi geleneksel inançlarına hala bağlı kaldılar. Devam eden böyle bir And geleneği, topluluğun belirli bir kurucusuna olan inanç ve bu kişinin dünyadan ortaya çıktığı belirli bir nokta olan bir paqarisqa ile ilişkilendirmeydi .
Eski And toplulukları arasında Güneş, Ay, yıldızlar ve gezegenlere uzun süredir devam eden tapınma, İnkalar tarafından sürdürülen diğer inançlardı. Şamanlar da korkulan büyü yapma yetenekleri ve yangınlarda, lamaların bağırsaklarında vb. Cuzco’nun 475 tanesine sahip olduğu biliniyordu, en önemlisi kralın kişisel danışmanı olan yacarca idi. İnkaların sürdürdüğü bir başka bin yıllık And geleneği, Chavin ve Pachacamac’taki en ünlü varlık olan kehanetlere olan inançtı .
İNTİ, GÜNEŞ TANRISI VE İMPARATORLUĞUN VE FETİHLERİN KORUYUCUSU OLDUĞU İÇİN EN ÖNEMLİ İNKA TANRISIYDI .
Dünyanın Yaratılışı
İnkalar için dünya, uzun zaman önce And halkı için kutsal bir yer olarak kabul edilen ve İnka hükümdarları tarafından düzenli hac ziyaretlerinde ziyaret edilen Titicaca Gölü’nde yaratıldı . Yaratıcı tanrı Wiraqoca Pacayacaciq (veya kısaca Viracocha) bir gün Titicaca Gölü’ndeki kutsal Güneş Adası’nda bir devler ırkı yarattı, ancak bunları amacına göre çok büyük bularak daha küçük ölçekte insanları yarattı. Bu ilk insan ırkı açgözlülük ve kibirleriyle Viracocha’yı üzdü ve bu yüzden ceza olarak bazılarını taşa, bazılarını da toprağa ve doğal özelliklere çevirdi. Sonra dünyayı temizlemek için büyük bir sel gönderdi ve yarışa yeniden başlayabilmeleri için sadece üç kişiyi kurtardı. Ayrıca Titicaca Gölü’nde Viracocha Güneş’i, Ay’ı ve yıldızları yaptı. Daha sonra, tanrı bir dilenci kılığında dolaşmaya başladı ve diğer birçok ismin yanı sıra Kon-Tiki olarak biliniyordu. Tiwanaku’da oymalar yaptı, İnka’nın kurucu çifti Manco Capac ve Mama Ocllo’yu orada yöneterek Cuzco’yu kurdu ve genel olarak insanlara uygarlık sanatları öğretti. Sonra kıyıya vardığında,
İnti ve Güneş Tapınağı
İnti, Güneş tanrısı ve imparatorluğun ve fethin koruyucusu olduğu için en önemli İnka tanrısıydı. Bolluk evi, bu hayatta iyi hayatlar yaşayanlar için sonraki hayatta da varış noktasıydı. İnka kralı veya hükümdarı, ilahi ve İnti’nin yaşayan bir torunu olarak kabul edildi ve İnka’nın ilahi yönetim hakkını meşrulaştırdı. Inti’nin oturan küçük bir çocuk olarak temsil edilen ve Punchao olarak bilinen altın bir heykeli Coricancha’daki ( Qorikancha) Güneş Tapınağı’nda tutuldu.) Cuzco’daki kutsal kompleks. Başından ışınlar çıkan ve altın takılarla süslenmiş bu figürün midesi, önceki İnka krallarının yanmış hayati organlarının külleri için bir kap olarak kullanılıyordu. Heykel her gün güneşlenmek için tapınağın dışına çıkarıldı. İspanyol fethinin ardından figür kaldırıldı ve bir daha asla bulunamayacak şekilde saklandı.
Aynı şekilde, Güneş Tapınağı’nın dışını ve içini kaplayan 1.400 kiloluk altın da Avrupalı işgalciler tarafından kaçırıldı. Coricancha’ya ek olarak Inti, Cuzco’nun hemen dışında bulunan Sacsahuaman’ın kendisine adanmış tapınak-kale kompleksine sahipti.
Kralın ve İnka İmparatorluğu’nun refahı ve iyi bir hasadın garantisi tamamen İnti’nin elindeydi. Tanrıya, genç bakire rahiplerden oluşan bir ekip olan acllas’ın (aynı zamanda acyllyaconas ) yardım ettiği İnka dünyasının en kıdemli dini figürü olan kendini adamış bir Baş Rahip ( Villaq Umu ) hizmet ediyordu . Her büyük İnka kasabasında tanrıya adanmış bir tapınak vardı ve ona çok büyük miktarda kaynak tahsis edilmişti. Hatta arazi ve sürüler bile özellikle İnti’ye ayrılmıştı ve Titicaca Gölü yakınlarındaki bütün bir eyalet ona ayrılmıştı.
Coricancha bir adım daha ileri gitti ve gerçek boyutlu lamalar ve çobanlarla dolu bir mısır tarlası saf altından inşa edildi ve Güneş’e adandı.
İnti’ye tapınmanın en önemli törenlerinden biri, her Haziran (kış) gündönümünde Cuzco’nun dışındaki bir ovada düzenlenen 8-9 günlük İnti Raymi idi. Kurbanlar verildi, su ve chicha birası sunuldu ve tüm soylular ve rahipler, aynı zamanda çiftçilik mevsiminin başlangıcına da işaret eden cömert bir ziyafet ve şarkı şenliğine katıldı.
Hem Inti hem de Viracocha’nın onuruna düzenlenen bir diğer önemli festival, imparatorluğun dört bir yanındaki tüm kasabaların Cuzco’daki törende ve ardından gelen hac alayında kurban edilmek üzere bir veya iki yakışıklı çocuk (copacocha ) göndermesinin beklendiği Qhapaq Ucha idi. İnka dünyasındaki çeşitli önemli kutsal yerlere. Ölüm boğularak veya kalpleri çıkarılarak yapılıyordu ve bu takdimenin hükümdarın ve halkının refahının devam etmesini garanti ettiğine inanılıyordu.
Diğer Tanrılar
Inti’nin yanı sıra, kutsal Coricancha’da Ay tanrıçası Mama Kilya’ya, biri yaratıcı tanrı Viracocha’ya ve diğeri gök gürültüsü tanrısı Illapa’ya ait bir tapınak vardı, ikinci tapınağa Pukamarka deniyor. Illapa yağmur ve fırtınalar getirirken tören takvimini yönettiği için Mama Kilya önemli kabul ediliyordu – o sapanını sallarken gök gürültüsü çıkarken gümüş cüppesinin parıldayan şimşeklerinden şimşek çakıyordu. Hem gökkuşağı tanrısı Cuichu (İnkalar için kötü bir alamet) hem de Venüs’ün kişileştirilmesi (Chaska-Qoylor), kutsal Coricancha kompleksi içinde diğerlerinin yanında kendi tapınaklarına sahipti.
Daha önemsiz tanrılar, kendi alanlarında hâlâ önemli olmalarına rağmen, çiftçilerin onuruna iyi bir hasat umuduyla kolayca kurban sunabilecekleri tarlalarının ortasına taş bir sunak inşa ettikleri toprak tanrıçası Pachamama’yı da içeriyordu.
Pachamac (“Dünya Yapıcı”), özellikle taşrada ünlü bir kahin ve yaratıcı tanrıydı. Özellikle depremlerle bağlantılı olarak, onun onuruna, hacıların tavsiyelerini dinlemek için ziyaret ettikleri, tanrının büyük bir ahşap idolünün bulunduğu Pachacamac adında koca bir tapınak şehri inşa ettirdi. Son olarak, kıyı halkı Mamacocha’ya (“Göllerin ve Denizlerin Anası”) özellikle büyük saygı duyuyordu. Bu tanrıların ve diğerlerinin yalnızca Cuzco’da 400’den fazla tapınağı vardı.
İnkalar, gök cisimlerinin keskin gözlemcileriydi ve onların hareketlerinde ve döngülerinde ustalaşmışlardı. Buna göre, yıldızlar, takımyıldızlar ve gezegenler de, özellikle Pleiades (Qollqa), Samanyolu (Mayu), Orion’un Kuşağı ve Venüs (Chaska Cuyllor) olmak üzere, kişileştirilmiş temsillerine sahipti. Genel olarak, tüm yaratıkların, dünyadaki tüm fiziksel örneklerini bir şekilde yöneten ve koruyan kendi özel yıldız eşdeğerlerine sahip olduğu görülüyor.
İbadet Şekli
O zamanlar İnka tanrılarına tapınaklar ( wasi ) ve kutsal yerler ( huacas ) inşa edilerek tapınılırdı.) törenlerin yapıldığı, duaların yapıldığı ve adakların sunulduğu yer. Hiyerarşik bir rahiplik, bu tür törenleri, statüleri hizmet ettikleri tanrınınkine bağlı olarak yürütürdü. Tanrılar tatmin edildi ve statüko, değerli mallar ve hayvanların, özellikle de lamaların (beyaz olanlar Inti’ye, kahverengi olanlar Viracocha’ya ve benekliler Illapa’ya) kurban edilmesiyle sürdürüldü. Çocuklar da dahil olmak üzere insanlar da (diğer Amerika kültürlerinden daha küçük bir ölçekte olsa bile), tipik olarak kendilerine verilen alkolün etkisi altındayken başlarına vurularak kurban edildi, böylece ilk karşılaştıklarında mutlu olabilsinler. Tanrı. Bu daha dramatik teklifler genellikle uzun süreli kuraklıklar, güneş tutulmaları veya bir kraliyet ölümü gibi büyük çekişme zamanları için ayrılmıştı. İnsan kurbanları da zaferlerden sonra meydana geldi.savaş ve imparatorluğu noktalayan yüksek dağ kutsal tapınaklarının çoğunda sunuldu.
Huacas ve Çek
İnkalar, tanrıların, ruhların ve çoktan ölmüş ataların yeryüzünde dağ zirveleri ( apu ), nehirler, kaynaklar, mağaralar, kayalık çıkıntılar ve hatta tuhaf şekilli taşlar gibi doğal özellikler şeklinde tezahür edebileceğine inanıyorlardı . Bu yerler bazen alışılmadık özellikleri vurgulamak için değiştirildi ve gerçekliği etkilemek için özel güce sahip türbeler olarak ele alındı. Huacas ( wak’a ) olarak biliniyorlardı ve taşlar söz konusu olduğunda, saraylarda ve mezarlarda saklanmak üzere götürülüyor, hatta bazen askeri seferlerde bile taşınıyordu. İnsanlar huacas’ta, özellikle deniz kabukları, tekstil ürünleri, koka, değerli mallar, kil heykelcikler gibi adaklar bıraktılar ve en yaygın olarak lamalar ve kobaylar olmak üzere kurbanlar verildi.
Huacas ayrıca astronomik gözlemler için kullanılan yerler olabilir. Belki de en ünlüsü, Machu Picchu’nun en yüksek noktasında bulunan ve her gündönümünde özel bir kordon aracılığıyla güneşi dünyaya sembolik olarak bağlamak için kullanılan ‘güneşin bağlantı direği’dir ( intihuatana ). Yine de en önemli gözlem noktası, Cuzco’daki bir plazada yükseltilmiş bir platform olan usnu idi. Bunun astronomik gözlemler için kullanılan bir taş sütunu ve İnka kralının dini bayramları izlemesi için adamantine bir tahtı vardı. Tüm bu kutsal yerler – yaklaşık 328 – daha sonra İnka dünyasının merkezi olan Cuzco’ya ceque ( zeq’e) olarak bilinen 41 hatla bağlandı.) fiziksel yollar veya görüş hatları olabilir, böylece merkezinde Cuzco olan hayali bir kutsal ağ oluşturur.
Atalara Tapınma ve Mumyalar
İnka toplumunda eski nesiller ( ayllu ) asla unutulmadı ve mezarlar, ölülere yeni adaklar sunulabilmesi için belirli zamanlarda yeniden açıldı. Bunlar, değerli mallar ve yiyecek şeklini aldı ve bazen amaca yönelik olarak inşa edilmiş kanallar bile , başka bir şekilde rahatsız etmeden içkilerin mezara dökülmesine izin verdi . Özellikle vefat etmiş önemli kişiler, özellikle idolü bir topluluktaki en değerli nesne olan topluluğun kurucusu, toplulukta heykellerle temsil edilebilirdi. Gerçekten de İnkalar bu geleneği istismar ettiler ve sık sık fethedilen toplulukların putlarını kaçırdılar ve yenilenlerin boyun eğmesini sağlamak için onları Cuzco’da rehin tuttular.
Önemli topluluk üyelerinin bedenleri, genellikle kurutma ve alkol içeren işlemler kullanılarak mumyalanır ve ardından tekstillere sarılır ve cenin pozisyonunda kordonlarla bağlanırdı. Mumyalar daha sonra mezarlara, bir topluluk mozolesindeki özel odalara veya kutsal mağaralara ( machay ) yerleştirildi – en ünlüsü İspanyollar tarafından 1.800’den fazla mumyanın keşfedildiği Cajatambo’nun dağlık bölgelerinde.
Mumyalar, evlilikler ve hasatlar gibi önemli topluluk etkinliklerine bir şekilde katılabilmeleri için ara sıra mezarlarından çıkarıldığından, gözaltı genellikle kalıcı değildi. Ölen ataların yaşayanların yaşamlarına en ünlü katılımı, eski hükümdarların mumyaları olan malquis’in rolüydü . Bunlar, Cuzco’daki önemli törenlerde şımartılır, güzel giysiler giydirilir ve hatta ritüel olarak beslenirdi. Önemli kararların alınması gerektiğinde rahipler ve özel görevliler ( mallquipavillac ) fikirlerine ‘danışılır’ ve Inti Raymi festivalinde onur konuğu olurlar.
İnkaların Ölümü
İnkaların düşüşünün ardından devlet dinlerinin ve özellikle de Güneş’e tapınmanın, uzun süredir ana tanrıları olarak Ay’ı tercih eden Cuzco dışındaki toplulukların gözünden hızla düşmesi ilginçtir. İnkalar tarafından inşa edilen tapınaklar ve İnti için ayrılan arazi dini alanlar olarak terk edildi ve başka amaçlar için kullanıldı. İnsanlar güneş takvimini terk ettiler ve kendi tanrılarına, kutsal yerlerine ve atalarına tapınma şeklindeki eski geleneklerine geri döndüler.
Antik And halklarının yerel inançları o zamanlar dirençli olduğunu kanıtladı, ancak bir şekilde, İnka dininin benzersiz unsurları da, yüzyıllarca süren Katolik hakimiyetinden sonra MS 20. yüzyılın sonlarında yeniden canlanmasında olduğu gibi, İnka törenlerinin ve geleneklerinin çoğu, özellikle Inti Raymi festivali ve dağ hacları.
