Yalçuk Ay Tanrı; Türk ve Altay mitolojisinde Ay Tanrı. Ay Ata veya Uyah (Ucah) Ata olarak da bilinir. Moğollar Sar (Saran) Ecege derler.
Bir mağarada meydana gelmiştir. Bu mağara bir çeşit ana rahmi olarak simgeleşmiştir. Göğün altıncı katında oturur. Bazı Türk boyları aydan türediklerine inanırlar. Bazı destanlarda Oğuz Han’ın soyunun Ay Ata’ya kadar gittiği anlatılır.
Moğolların kutlu Ana’sı Alankova da Ay Işığından hamile kalmıştır. Oğuz Kağan’ın atalarının soyu Ay Ata’ya kadar uzanır. Sagağansar (Sagansar) veya Sagağalgan (Sagalgan) yâni “Ak Ay” dedikleri törenin bu tanrı ile bağlantısı olması muhtemeledir.
Masallarda anlatılan Ay Dede motifi de yine bu anlayışın bir uzantısıdır. Bazı Türk boylarında nadiren de olsa dişil bir varlık olarak görülür. Göğün altıncı katında oturur. Parlaklığı, ışığı ve güzelliği sembolize eder. Ay’ın hilal şekli sembolize edilmiş iki boğa boynuzunu andırır ki, Ay ve Boğa unsurlarının birbirleriyle ilişkilendirilmesinin farklı bir yönünü ortaya koyar.
Boğa ilk defa Sümerlerde kabul edilmiştir, ayrıca Aya adlı Sümer Tanrıçası güneşin karısı olarak ifâde edilir, yâni bu Tanrıçanın Türkçedeki Ay olması muhtemeldir. Ural Batır söylencesinde Gök Tanrısı Samrav’ın iki karısı vardır birisinin adı Ay Ana’dır. (Diğeri de Güneş Ana’dır.) Pek çok medeniyette ay dişil olarak tasavvur edilmiş ve güzelliğin simgesi olarak algılanmıştır.
