Ay Yıldız – Hilâl halindeki ay ile yıldız (veya Güneş işareti).
Târihçe
Türk bayrağı da dâhil olmak üzere birçok Müslüman ülkenin bayrağında yer alan yaygın bir semboldür. Sembolün kökeninin İslam ile alakası yoktur ancak günümüzde İslam ile özdeşleştirilmiştir. İslam öncesi döneme ait olan Göktürklerin paralarında da ay yıldıza rastlanır. Hatta İslam kültürüne Türklerden geçmiş olma ihtimâli dâhi yüksektir.
Selçuklu ve Osmanlı devrinde hilâl ile güneş veya yıldız işareti hakkında araştırmalar mevcuttur. Ancak bu işaretlerin kökeni çoğunlukla astral ikonografi bakımından zengin olan Yakındoğu’da aranmıştır.
Hâlbuki Türk kültürünün doğduğu İç Asya çevresinde, proto-Türk olarak kabul edilen milletlerin ve Türklerin gök ibadeti kozmolojisi içinde yer alan astral ikonografi de aynı derecede zengin ve köklüdür. Simgeler, piktogram ve tamga şekline kadar gelişmiştir; hattâ Kök Türk yazısında görünürler.
Bugün kullanılan ay yıldıza benzeyen ve gökte gün ile ayın kavuşumunu temsil eden bir motif, MÖ 1. binyılda, proto-Türk olarak bilinen Çu (Chou)ların (MÖ 1028-281) baş bayrağında görülüyordu. Gündüz ve gece, aralıksız devam eden parlaklığın simgesi olan astral motifler, o devirden beri daima proto-Türk, Türk ve akraba milletlerin simgeleri arasında yer almış ve göksel tanrıların alâmeti olmalarının dışında, devlet başkanlarının ve önemli şahısların da alameti olmuşlardır.
Kırgızistan, Özbekistan ve Tacikistan’da yapılan kazılarda ortaya çıkarılan ve 576-600 yıllarına ait olduğu saptanan Göktürk paraları içinde üzerinde ayyıldız motifi bulunan para olması, ayyıldız simgesinin İslam öncesinde de Türk toplulukları tarafından kullanıldığı görüşünü ispatlamıştır.
Yıldızın Güneş şeklinde simgeselleştirilmesine rastlanabilir. Örneğin, günümüzde Azerbaycan bayrağında Ay ve Güneş olarak kullanılır. (Zâten bilimsel olarak Güneş de aslında bir yıldızdır.)
Ay Türk kültüründe güzelliği, hilâl ise boğa boynuzu çağrışımıyla gücü, doğurganlığı simgeler. Güneş ise yaşamın kaynağı olarak canlılığı, verimliliği, hayatı sembolize eder.
Yıldızlar ise baht, tâlih, çokluk, erişilmezlik ve yücelik ifâde eder.
- William Wallace Efsanesi ve Filmlere Konu Olan Hayat Hikayesi
- Basamum: Arap Mitolojisinde Şifa Tanrısı
