Su Tanrısı Su Ata; Türk, Tatar ve Altay mitolojisinde Su Tanrısı. Değişik Türk dillerinde Suv (Sub, Suğ, Sıv) Ata olarak da bilinir. Moğollar Usan (Uhan) Etseg olarak adlandırırlar.
Özellikleri
Genelde nehirlerin, göllerin, sazlıkların en derin köşesinde yaşar. Kıyıya çıkmayı sevmez ve insanların gözüne de görünmezmiş. Kendisini huzursuz eden insanları hiç sevmez. Irmağın en derin yerlerine giren insanlara kızarak onları dibe çeker. Bu yüzden eskiden suda boğulup ölen insanlar hakkında “Su Atası aldı” derlermiş.
Suyu pisleten insanlardan ve o insanların yaşadığı köylerden nefret eder. Sâkin bir günde birden nehrin veya gölün dalgalanması, bağlağıların (barajların), büğetlerin (bentlerin) veya su değirmenlerinin yıkılması kızgınlığının işaretleridir. Onu hoşnut etmek için bütün bir ekmeği pişirip suya bırakırlar.
Bazı yörelerde günümüze dek korunan bir gelenek vardır. Yeni evlenen kızları gelin geldiği köyün suyunda yaşayan Su Atası’na tanıtmak amacıyla suya atarlar. Gelinlerin suya atılma göreneğinin asıl sebebinin unutularak devam edildiği köylerde vardır. Usan Han ile eşdeğer olduğu ileri sürülür.
Tatar mitolojisinde Su Anası, Su İyesi ve Su Atası bazen tek bir varlığa verilen çeşitli isimler olarak görünür. Fakat aralarındaki en önemli fark, Su İyesinin sadece belli bir su kaynağına bağlı olmasıdır. Su Anası ve Su Atası ise tüm su kaynaklarının sahibidir ve istediğinin yanına gidebilir. Su iyelerini bu kaynakları korumak üzere Su Ana ve Su Ata gönderir.
Vudaş (Çuvaşça: Вутăш, Vutăş)
Çuvaş mitolojide su ruhu. Slav mitolojisindeki Vodyano (Su Ata) ve Mordvin mitolojisindeki Vodyava (Su Ana) adlı varlıklarla doğrudan bağlantılıdır (her ikisini birden kapsar).
Diğer İsimleri
Türk, Altay, Moğol ve diğer Türk kökenli Orta Asya milletlerinde ve topluluklarında Su Tanrısına şu isimler de verilir:
- Ödüget Han: Akarsu Tanrısı. Su kenarlarında yaşamakta ve gezmektedir.
- Udaga Han: Su Tanrısı. Su kaynaklarını korur.
- Loson Han: Lus adlı su ruhları kendisine bağlıdır.
- Bısalgan Han: Nehir Tanrısı. Irmaklarda yaşar.
- Süymesen Han: Deniz Tanrısı. Denizlerin koruyucu ruhudur. Deniz canlılarını ve balıkları da korur. (Su/Suv/Suy/Süy) kökünden, Su sözcüğünden türemiştir.