Pers Mitolojisinin 12 Tanrısı; Eski tanrıların en önde gelenleri olan bu “yayılmalardan” on ikisi yeni din tarafından muhafaza edildi.
Ahura Mazda, Zerdüştlüğün Yüce Tanrısı ve rakibi Angra Mainyu oldu. Anahita ve Mithra , Ahura Mazda’nın yaratıcı ve koruyucu yönlerinin güçlü temsilleri olarak devam edecek ve Atar, tanrının kendisinin bir sembolü olarak devam ederken, bir zamanlar küçük bir zaman tanrısı olan Zorvan, Sasani İmparatorluğu (MS 224-651) altında Zorvanizmin Yüce Tanrısı olacaktı. ). Diğer tanrılar ve ruhlar da mitoloji tanımının ötesinde yeniden tasavvur edilecek ve kendi etkilerini göstereceklerdi.
Eski İran panteonunun en önemli on iki tanesi şunlardı:
- Ahura Mazda – Tanrıların Kralı
- Angra Mainyu – Kötülük, Kaos ve Anlaşmazlık Prensibi
- Mithra – Yükselen güneşin, antlaşmaların, sözleşmelerin ve krallığın tanrısı
- Hvar Ksata – tam güneşin tanrısı
- Ardvi Sura Anahita – doğurganlık, sağlık, su, bilgelik, savaş tanrıçası
- Rashnu – Bir melek; ölülerin adil yargıcı
- Verethragna – Kötülüğe karşı savaşan savaşçı tanrı
- Tiri ve Tishtrya – Tarım ve yağmur tanrıları
- Atar – ilahi ateş elementinin tanrısı; ateşin kişileştirilmesi
- Haoma – Hasat, sağlık, güç, canlılık tanrısı; suyu aydınlanma getiren aynı isimli bitkinin kişileştirilmesi
- Vayu – Kötü ruhları kovalayan rüzgarın tanrısı
- Zorvan (Zurvan Akarana) – Zamanın tanrısı, Sonsuz Zamanın kişileştirilmesi
Bu varlıklar, Zerdüşt’ün reformundan önce önemli bir etkiye sahipti ve bazı durumlarda bunu yapmaya devam etti. Günümüzde “mitolojik” olarak kabul ediliyorlar, çünkü kabul edilen ilahiyat paradigması artık tek tanrılı, ancak onların zamanında insanlar için, herhangi bir tanrının herhangi bir modern zaman dini taraftarı için olduğu kadar gerçektiler.
Ahura Mazda
Tanrıların kralı Ahura Mazda (Hürmüz olarak da bilinir) her şeyi yarattı. Önce göğü, sonra suyu, yeri, bitkileri, hayvanları, insanı ve ateşi yarattı.
Gökyüzünü, suyu ve toprağı şekillendirdikten ve toprağı bitki ve çiçeklerle kapladıktan sonra, onu öldüren Angra Mainyu’nun dikkatini çekecek kadar güzel olan İlkel Boğa Gavaevodata’yı yaptı.
Ahura Mazda androjen boğanın bedenini arındığı aya getirdi ve onun saflaştırılmış tohumundan diğer tüm hayvanlar geldi. Ahura Mazda daha sonra yine Angra Mainyu tarafından öldürülen ilk insan Gayomoartan’ı yaptı.
Arınmış tohumundan, Angra Mainyu’nun yalanlarıyla yozlaşana kadar mutluluk içinde yaşayan ilk ölümlü çift – Mashya ve Mashyanag – geldi. Sonra cenneti kaybettiler, ama onların soyundan gelenler, Ahura Mazda’nın onlara özgür iradeyle verdiği armağanı miras aldılar ve bu nedenle, iyiyi takip etmeyi veya kötüyü benimsemeyi kendileri için seçebilirlerdi.
Ahura Mazda, asil ve doğru olan her şeyi savundu ve insanları kendilerinin en iyi versiyonu olmaya teşvik etti.
Angra Mainyu
Anlaşmazlık ruhu Angra Mainyu ( Ahriman olarak da bilinir), daevalar olarak bilinen karanlık ruhların lejyonlarına önderlik etti.. Tek amacı Ahura Mazda’nın kurduğu düzeni bozmaktı ve Ahura Mazda’nın yarattığı her güzelliği -yukarıda anılan olaylarda olduğu gibi- yok etmekti.
Erken İran Dinindeki kökeni hiçbir zaman verilmemiştir, ancak Oryantalist Martin Haug’un (l. 1827-1876 CE) sonraki çalışmasında onu Ahura Mazda’nın yaratıcı eyleminden “yıkıcı yayılımlar” olarak tanımlar. Tıpkı diğer tanrıların “yayılma” haline gelmesi gibi, Angra Mainyu da öyleydi, yalnızca bu ruh yaradılışa karşı duyarlı ve kötü niyetli hale gelen yaratılışın fazla cüruflarıydı. Zorvanizm’in daha sonraki dini inanç sisteminde, Angra Mainyu ve Ahura Mazda tanrı Akarana Zorvan’dan (“Sonsuz Zaman”) doğan ikiz kardeşlerdir ve güç bakımından eşittirler.
Mithra
MİTHRA, SADIKLARIN KORUYUCUSU VE
ASHA’YA (GERÇEĞE) DOĞRU REHBER VE KARANLIĞIN GÜÇLERİNE KARŞI EN GÜÇLÜ SAVAŞÇIYDI.
Erken İran panteonunun en tanınmış ve en popüler tanrısı. Mithra, yükselen güneşin, sözleşmelerin, antlaşmaların, dostluğun tanrısıydı ve mevsimlerin ve kozmik düzenin düzenli değişiminden sorumluydu.
Bir aydınlanma ajanı olarak, haoma bitkisi ve tanrı Haoma ile ilişkilendirildi. Aynı zamanda sadıkların koruyucusu, asha’ya (gerçeğe) doğru rehber ve karanlığın güçlerine karşı en güçlü savaşçıydı. Beyaz atların çektiği bir arabada , gümüş bir mızrak, altın bir yay ve oklarla silahlanmış olarak tasvir edilmiştir., hançerler, baltalar ve silahlarının en zorlusu olan ünlü topuzu.
Kozmik düzeni kontrol eden tanrı olarak, bir kralın yönetimini meşrulaştıran farrın (“ilahi lütuf”) korunmasından ve dağıtılmasından sorumluydu . Mithra, bir hükümdara yönetme hakkı verdi ve kral, haksız davranışla sözleşmeyi ihlal ettiğinde, ilahi lütuf geri çekildi ve daha değerli bulunan başka birine verildi.
Mithra en iyi Roma gizem dini Mithras Kültü’nden bilinir ; bu, şüphesiz Roma ordusunun seferlerinde Pers diniyle olan ilişkisinden etkilenmiş olsa da, nihayetinde Farsça ile hiçbir ilgisi olmayan ayrı bir inanç sistemidir. İran’ın Zerdüşt öncesi Mithra ibadeti. Roma kültünün Mithras’ı, Roma duyarlılıkları tarafından geliştirilen ve Pers Mithra’sından tamamen farklı bir karaktere sahip bir astrolojik tanrı olarak kabul edilir.
Hvar Ksata
Adı “ışıldayan güneş” olarak tercüme edilen güneş tanrısı Hvare-Khshaeta olarak da verilir. O, tam güneşin tanrısı olarak kabul edilirken, Mithra yükselen güneşin tanrısıydı. Güneş de Hvar Ksata’nın kendisi olarak görülüyordu. O, ay tanrıçası muadili Mangha (daha çok Mah olarak bilinir) ile birlikte erken dönem panteonunun en popüler ve geniş çapta saygı gören tanrıları arasındaydı. Güneşin tanrısı ve güneşin kendisi olarak Hvar Ksata, mahsullerin gelişmesiyle dünyadaki yaşamdan sorumluydu. Sonunda bir güneş tanrısı rolünü üstlenen Mithra tarafından gölgede bırakıldıktan sonra bile, onurlandırılmaya devam etti ve krallığı meşrulaştıran ilahi lütuf ile ilişkilendirildi.
Ardvi Suresi Anahita
Panteonun en popüler ve kalıcı tanrılarından biri olan Anahita doğurganlık, su, sağlık ve şifa ve bilgelik tanrıçasıdır.
Yaşam ve sağlıkla olan ilişkisi, onu savaş ve ölümle de ilişkilendirdi, çünkü savaşçılar savaştan önce zafer ve hayatta kalması için ona dua edeceklerdi ; bu nedenle bazen bir savaş tanrıçası olarak anılır. Anahita, altın işlemeli beyaz bir elbise, altın küpeler ve kolye ve altın bir taç giyen, kutsanmış barsom taşıyan güzel bir kadın olarak tasvir edilmiştir.
Bir elde yaşam dalları (başlangıçta, muhtemelen haoma bitkisinin sapları ve böylece Anahita’yı tanrı Haoma ile ilişkilendiren). Rüzgar, yağmur, bulut ve sulu kardan oluşan dört atın çektiği bir arabaya biniyor ve onu doğurganlıkla olan ilişkisi aracılığıyla hava durumuyla ilişkilendiriyor.
O, daha sonra Hvar Ksata tarafından beslenen ve sürdürülen dünyadaki tüm yaşamın kaynağı olarak kabul edildi.
Raşnu
Bir tanrı değil, bir melek olan Rashnu, Chinvat Köprüsü’nde duran ölülerin adil yargıcıydı.(yaşayanlar ve ölüler dünyası arasındaki mesafe), bir ruhun hayattaki eylemlerinin kaydını okuyun ve onları ya Şarkılar Evi’nin cennetine ya da Yalanlar Evi’nin cehennemine gönderdi.
Rashnu’ya görevlerinde, her ikisi de merhumun vicdanını temsil ederken aynı zamanda yeni gelen ruhu rahatlatmaya ve korumaya hizmet eden melek Suroosh ve Kutsal Bakire Daena yardımcı oldu. Rashnu, bir kişinin hayatının kaydını, o kişinin ölümünden sonraki üç gün içinde, ruh bedenin yakınında oyalandığında, onu derlemek için çalışan diğer iki melekten alırdı. Kararı verildiğinde adil olduğu anlaşılmış ve ruh ahiretteki yuvasına geçmiştir. Daha sonraki zamanlarda, ama Zerdüşt’ten önce,
Verethragna
Sürekli olarak kötülüğün güçlerine karşı savaşan savaşçı-tanrı. Başka sorumluluğu yoktur ve bu nedenle Angra Mainyu’nun iblislerine karşı en büyük koruma olarak kabul edilir. Çeşitli şekillerde tasvir edilir ve savaşın koşullarına göre şekil değiştirir.
Sarı kulaklı ve altın boynuzlu bir boğa, altınla süslenmiş beyaz bir at, güçlü bir deve, güçlü bir yaban domuzu, 15 yaşında güçlü bir genç adam (bir erkeğin erkek olduğu ideal yaş olarak kabul edilir) olabilir. büyük bir koç, bir geyik, altın kılıçlı bir savaşçı, kuvvetli bir rüzgar veya büyük bir kuş. Bir kuş olarak Verethragna, ihtiyaç anında yardımını istemek için tüyleri ovulabilen veya yakılabilen dağların efsanevi kuşu Simurg ile ilişkilendirilirdi.
Tiri ve Tishtrya
Tishtrya, bazen bir ikiz, tarım tanrısı Tiri verilen yağmur ve hasat tanrısıydı. Tiri, iyi bir şekilde tasdik edilmemiştir ve daha sonra Tishtrya ile birleştirilen daha eski bir tanrı olması mümkün olsa da, büyük olasılıkla Tishtrya’nın başka bir adıydı. Tishtrya, kötü cadı Duzhyairya (kötü hasatı simgeleyen) ve iblis Apaosha’ya (kuraklık) karşı savaşmak için gökyüzünde yarışan ve denizin altında bile dünyaya dalan altın kulaklı ve altın süslemelerle süslenmiş beyaz bir at olarak tasvir edilmiştir. ). Sık sık, tüm suların kaynağı olan Vourukasha Denizi’nden yükselen, düşmanlarını bulmak ve onlarla savaşmak için havaya yükselen olarak temsil edilir. Onun gücü, halkın yaptığı doğru ibadete bağlıdır. İnsanlar doğru ayinleri uygun ruhla yerine getirmezlerse, Tishtrya zayıflar,
Atar
ATEŞ, BİZZAT ATAR’IN RİTÜELLERDEKİ VARLIĞI VE ZERDÜŞTLÜĞÜN YÜKSELİŞİNDEN SONRA AHURA MAZDA’NIN VARLIĞI OLARAK KABUL EDİLDİ.
Atar ateş tanrısı ve elementin kendisiydi, Ahura Mazda’nın oğluydu. Alev olarak tasvir edilir ve savaşta Mithra’nın savaş arabasının arkasından gelir. Ateş, bizzat Atar’ın ritüellerdeki varlığı ve Zerdüştlüğün yükselişinden sonra Ahura Mazda’nın varlığı olarak kabul edildi. Mithra ile yakından ilişkilidir (Vedik tanrı Agni ile olduğu gibi ) ve İlahi Lütfu çalan ejderha Azhi Dahaka ile olan savaşlarında belirleyici faktördür. Atar ejderhayı köşeye sıkıştırır ve tehdit ederek onu İlahi Lütfu kahramanlara bırakması için korkutur. Atar’a, dua edenler tarafından ellerinde barsom ince dalları tutarken verilen et kurbanları yapılırdı , belirli ritüeller için belirli bir sayı gerekir. barsom _ince dallar dünyayı temsil ediyordu ve Yaradan’ı yaratılış aracılığıyla onurlandırıyordu. Bu dalların başlangıçta haoma bitkisinin sapları olduğu ve dolayısıyla Atar’ı tanrı Haoma’ya bağladığı düşünülüyor.
Haoma
Haoma, hasadın, sağlığın, gücün, canlılığın ve aynı adı taşıyan bitkiye gücünü veren gücün tanrısıydı. Anahita, Mithra ve Atar ile ilişkilendirildi. İnsanlar güçlü oğullar için Haoma’ya dua ettiler ve babası haoma’yı kendisinin ve karısının seksten önce içtiği sütle karıştırdığı için haoma bitkisinin Zoroaster’ın anlayışında etkili olduğu söyleniyor. Bitkinin ephedra cinsine ait olduğu düşünülür (buna itiraz edilse de) ve suyu için sıkılırdı, bu daha sonra kişinin ilahi olanı açıkça kavrayabileceği değiştirilmiş, yükseltilmiş bir bilinç durumu oluşturmak için tüketilirdi. Bu durumda kişi, bol bir hasat olduğu gibi Haoma’nın armağanları olan artan güce, canlılığa ve vizyona sahipti.
Vayu
Vayu-Vatu olarak da verilen, Ahura Mazda ve Angra Mainyu krallıkları arasında yaşayan ve bu haliyle iyi ya da kötü olabilen rüzgarın tanrısıydı. Vayu , kelimenin tam anlamıyla rüzgarın hangi yönden estiğine bağlı olarak bir yazata (ibadet etmeye değer ruh) veya daeva (kötü ruh) olarak kabul edildi . Altın silahlara ve son derece keskin bir mızrağa sahip, karanlığın güçlerine karşı yarışan, onları dağıtan, düzeni sağlayan ama aynı zamanda dönüp ışık güçlerinin zorlu bir rakibi haline gelen şiddetli bir savaşçı olarak tasvir edilmiştir. Daha sonraki Zorvanizm dininde Vayu-Vatu, Sonsuz Uzay ve Sonsuz Zaman’ın enginliği içinde dünyevi uzay ve zamanla ilişkilendirilmeye başlandı.
Zorvan
Zorvan (Zurvan olarak da verilir), erken inanç sisteminde küçük bir zaman tanrısıydı ve daha sonra Sonsuz Zaman tanrısı Zorvan Akarana olarak tanındı. Başlangıçta Zorvan, dini ritüellerin gerçekleştirildiği zamanı ve mekanı temsil ediyor gibi görünüyor, ancak Ahameniş İmparatorluğu’nun ikinci yarısında (yaklaşık MÖ 550-330) bir noktada, zamanın kişileştirilmesi olan yüce tanrıya dönüştü. , eşit güçte ikizler Ahura Mazda ve Angra Mainyu’yu doğurdu. Sasani İmparatorluğu zamanında, Zorvanist hareket tamamen gelişti. Bu inancın, kötülüğün kaynağı hakkındaki soruya yanıt bulma ihtiyacına yanıt olarak geliştiği düşünülmektedir. Ahura Mazda yaratılmamış en üstün varlıksa, tüm yaradılışın kendisinden geldiği ve tümüyle iyiyse, kötülük nereden geldi? Zorvanizm buna, Zaman’ı en üstün tanrı ve Ahura Mazda’yı diğerlerinin yanı sıra yaratılmış bir varlık yaparak cevap verdi.
