Yunan Mitolojisinde Titanlar; Tanrılar oluşmuş varlıklardır, doğal olarak oluşumlarının bir tarihi vardır. Bu tarih içinde Titan’lar yaratıcı evrensel güçle tanrılar arasında bir geçiş yeri oluştururlar.
Titanlar eski tanrılardır, iri ve güçlü varlıklardır. Önceleri onlar egemendiler. En önemlileri Kronos’tu.
Oğlu Zeus yönetimi ele alana kadar tüm tanrıların başında o bulundu. Okeanos ya da evreni çevreleyen ırmak; karısı Tethys; güneşin ve ayın babası Hypeiron; belleği simgeleyen Mnemosyne adaleti simgeleyen Themis; dikkati simgeleyen İapetos; dünyayı omuzlarında tutan Atlas; insan türünün kurtarıcısı Prometheus başlıca titanlardır.
Bunlar yönetimin Zeus’a geçişiyle silinip gitmediler, ikincil bir yer tutarak varlıklarını sürdürdüler. Belki de gittikçe karmaşıklaşan, yönetilmesi gittikçe zor olan bir dünyada onların birincil bir yer tutması olanaksızdı. Titanlar arasında sonradan en çok Prometheus önemsenmiştir.
Prometheus tanrılılardan tiksiniyordu. Bilinç simgesi olan ateşi tanrılardan çalıp insana armağan etmiş, insana insanlığını kazandırmıştı. Bunu yaparken Zeus’la kötü olmayı bile göze almıştı. “Prometheus insanlık tarihinin ilk azizi, ilk kahramanıdır” der Marx.
Zeus elbette tanrılığın insana geçmesini hoş karşılamayacaktı. Prometheus’u bir dağın tepesinde zincire vurdular. Bir kartal onun karaciğerini durmadan yiyordu, ne var ki karaciğer tükenmek bilmiyordu. Prometheus’u bu sonsuz acıdan kurtaran Herakles oldu. Güçlülüğün simgesi kahraman Herakles kartalı öldürdü ve Prometheus’un sonsuz cezasına son verdi.
Yunan mitolojisi çağlar boyunca tüm sanat biçimlerine ilham kaynağı oldu. Hem tasvirlerin gücü hem de anlatının etkileyiciliği ile tarih boyunca dillerden düşmeyen mitolojik anlatılar popüler kültüre de çeşitli fantastik filmler ve diziler kazandırdı.
Peki, Yunan mitolojisinde yaradılış nasıl anlatılırdı?
On iki Olimposlular kimler?
YUNAN MİTOLOJİSİNDE EVRENİN DOĞUŞU
“Başlangıçta kaos vardı..”
Khaos, Yunan mitolojisinde (boş uzam, boşluk, uçurum, kaos’un tanrısı) ilk tanrı olan Khaos, Düzen’den ya da öteki adıyla Evren’den (Kosmos) önce gelmişti. Platon’un Timaios diyaloğunda ele aldığı şekliyle, Khaos’u yaratan ve babası olan İlk Tanrı Kronos, var olan şeyleri düzene koymuş, onlara biçim vermiş ama onları yaratmamıştır.
Khaos
İlk önce Khaos, Toprak Ana (Gaia) ve Erebus’u yarattı. Erebus ile Gaia ise birlikte Aether’i yarattı sonra Aether ile Gaia birlikte Gök Baba Uranos’u yarattı. Daha sonra Gaia ve Uranos’un birleşmesinden Brontes, Steropes ve Arges (‘gökgürültüsü’, ‘parıltı’ ve ‘şimşek’) isimli üç Kiklop doğdu. Kykloplar alınlarının ortasında taşıdıkları tek gözleri ile yer altı alevini gökyüzü ateşine dönüştürüyorlardı.
Khaos sonsuz bir boşluktu; bu boşluktan;
* Gaia: Toprak Ana
* Tartaros: Ölüler ülkesinin en derin yeri
* Eros: Aşk
* Erebos: Yer altı karanlığı
* Nkys: Gece
* Esir: Dünyayı saran ışıklı tabaka
* Hemera: Gün
var oldu.
Khaos’tan çıkan Gaia, tek başına Uranüs (Gökyüzü) ve Pontus’u (Denizler) doğurur, dağları yaratır.
Sonra Uranüs ve Pontus’la birleşir ve evreni Yunan tanrıları ile doldurur.
Uranos ve Gaia
KYKLOPES NEDİR?
Kiklop, Yunan mitolojisinde alınlarının ortasında tek gözleri bulunan devler. Uranüs ve Gaia’nın yani Gök ve Toprağın çocuklarıdır.
Onlar tanrılardan korkmayan, zalim, insan etiyle beslenen yaratıklardır. Ancak iyi olanları da vardır: Zeus’a şimşeği ve Ateş’i verenler. Homeros’a göre kikloplar, mağaralarda yaşayan korsan çobanlardır. Odysseus adamları ile birlikte Troya Savaşı’ndan vatanına dönerken kiklop (tek gözlü dev) Polyphemos’a esir düşmüş ve onun elinden kurtulmak için Polyphemos’u kör etmek zorunda kalmıştı.
Polyphemos bir çobandı ve Tanrıların melez çocuklarına ait olan Altın Post’u çalmıştı. Kikloptan kaçmak için de ‘Hiç Kimse’ adında bir karakter yaratmak zorunda kalmıştır.
Oğlunun kör edilmesine sinirlenen Poseidon, Odysseus’u bin bir türlü felaketle cezalandırmıştı. Hesiodos’a göre kikloplar, üç taneydi. Bunlar Gaia ve Uranüs’ün çocukları idi.
Brontes, Steropes ve Arges (‘gök gürültüsü’, ‘parıltı’ ve ‘şimşek’). babaları tarafından Tartaros’a hapsedilmiş, daha sonra Zeus tarafından kurtarılmış ve ona titanlara karşı savaşta yardım etmişlerdi. Bir rivayete göre, kikloplar, Apollon’un oğlu, sağlık ve hekimlik tanrısı olan Asklepios’u öldürmüşlerdi.
Buna sinirlenen Apollon oğlunun öcünü almış ve kiklopları öldürmüştü. Daha sonra çıkan efsanelerde kikloplar ateş tanrısı Hephaistos’un yardımcıları idi ve onun yanında demircilik yaparlardı.
Tanrıların Toplantısı, Jacopo Zucchi
TİTANLARIN DOĞUŞU
Titanlar, Yunan mitolojisine göre efsanevi Altın Çağ’da dünyayı yönetmiş olan güçlü tanrı ırkıdır.
Gaia’nın Pontus ile birleşmesinden Deniz tanrı ve tanrıçaları oluşur. Üç erkek deniz tanrısı, Nereus, Phorkys, Thaumas ve iki dişi tanrıça isimleri Eurybia ve Keto’dur. Gaia’nın Uranüs’le birleşmesinden altı erkek tanrı; Okeanos, Krios, Hyperion, İapetos, Koios, Kronos ve altı dişi tanrı; Theia, Rhea, Themis Phoebe, Tethys, Mnemosyne ve üç kiklop; Brontes (Gök Gürültüsü), Steropes (Şimşek), Arges (yıldırım) ve yüz kollu olarak tanımlanan Hekatonkheirler; Kottos, Briareus, Gyes doğar.
Bu 12 Tanrı Yunan mitolojisinde Titanlar olarak geçer.
Genellikle baz alınan Hesiod’un theogonisine göre en başta on iki Titan vardı. Bu Titanlar değişik kavramlarla özdeşleştirilmiştir. Örnek olarak, okyanus, hafıza ve görüntü verilebilir. Baştaki on iki Titan daha sonra başka Titanları doğurdular. Bunlardan bazıları Prometheus ve Atlas’tı. Kronos babası Uranüs’ü tahtan indirdi ve Rhea ile evlendi.Titanlar, babası Uranüs’ü tahttan atan Kronos tarafından yönetilmiştir. Titanlar ise Olimposlu tanrılar tarafından tahttan indirilmiştir.
Pontos
ON İKİ TİTAN VE TİTANLARIN ÖZELLİKLERİ
* Kronos — Zaman
* Okeanos — Okyanus
* Tethys — Yeraltı suları
* Hyperion — Işık
* Theia — Parlaklık ve değerli taşlar
* Koios — Akıl, kehanet ve kuzey kutbu
* Phoebe — Ay ve kehanet
* Rhea — Cinsel bereket, annelik ve dağlık bölgeler
* Mnemosyne — Hafıza ve hatıra
* Themis — Adalet ve düzen tanrıçası
* Kriyus — Savaş ve barış
* Iapetos — Ölümlülük, yara ve yaşam süresi
12 Titan devrilir ve Olimposlu tanrılar başa geçer, farklı bir düzen oluşur. Yine 12 Tanrı Olimpos dağında ikamet etmeye başlar. Bu oniki sayısı hiç değişmez, eğer bir tanrı eklenirse bir tanrı görevini bırakır, on iki sayısı sabittir.
Titanların devrilmesi ile Olimposlu tanrıların başa geçmesinden sonra, farklı bir düzen oluşur. Yeni tanrı ve tanrıçalar tayin edilir. Olimposlu on iki büyük tanrı Olimpos Dağı’nda Zeus’un (göklerin tanrısı) gözetimi altında ikâmet eder. Olimposlu tanrıların yanı sıra Yunanlar farklı kırsal tanrılara da inanırdı.
Yunan mitolojisi tanrıları olağandışı yeteneklere sahip, hastalanmayan, çok üst düzey bir olay dışında yaralanmayan ve ölümsüz tanrılardır. Ayrıca ambrosia ve nektar ile beslendikleri için sürekli genç kalırlar.
ON İKİ OLİMPOSLULAR KİMLER?
On İki Olimposlular ya da sadece Olimposlular (Olimpiyan), Yunan mitolojisinde dünyayı yöneten tanrılar grubudur. Kendilerinden önceki tanrı grubu olan Titanları, Titanlar Savaşı’nda yenerek yönetimi ele geçirmişlerdir. “Tanrıların Kralı” sıfatıyla Zeus, Olimposluların lideridir. Kraliçe sıfatı ise Zeus’un eşi Hera’ya aittir.
Olimpos adı Yunanistan’ın en yüksek dağı olan Olimpos Dağı’ndan gelir. Tanrıların dağın zirvesinde bulutların arasında sarayları olduğuna inanılır. On iki sayısı ise birçok mitte önem taşır.
Hades’in yeraltında, Poseidon’un denizin altında olmak üzere Olimpos dışında da sarayları vardır. Ayrıca Demeter ve Hestia örneklerinde olduğu gibi tanrılar isterlerse Olimpos’tan tamamıyla ayrılabilirler ya da Herkül gibi yarı-tanrılar ya da Ganymedes gibi ölümlüler de Olimpos’a kabul edilebilir.
Olimpos tanrıları başlıca iki gruba ayrılır. Birinci kuşak denilen ilk doğanlar, Titan soyundan gelir. İkinci kuşak tabir edilen sonradan doğanlarsa tamamıyla baştanrı Zeus’un çocuklarıdır. Bu durumun yalnız iki istisnası vardır. Afrodit’i, titan Kronos’un babası Uranüs’ün denize düşen cinsel organından doğup, titan soyundan gelmiştir. Diğeri de Hephaistos’tur; tanrıça Hera, Hephaistos’u tek başına doğurmuştur.
YUNAN MİTOLOJİSİ TANRILARI VE ALANLARI
* Zeus (Gökyüzü ve hava olayları)
* Poseidon (Denizler ve depremler)
* Hades (Yer altı)
* Hephaistos (Demircilik ve ateş)
* Ares (Savaş)
* Hermes (Hırsızlık, şifa, yolculuk, haberleşme)
* Dionisos (Şarap, üzüm, eğlence, partiler)
* Artemis (Okçuluk, avcılık, ay, bakirelik)
* Afrodit (Aşk ve güzellik)
* Athena (Bilgelik ve savaş stratejisi)
* Hera (Evlilik, bereket, aile)
* Apollon (Işık, sanat, şiir, tıp)