Atum Mısır Tanrısı; Atum (Tem veya Temu olarak da bilinir), Iunu’da (Heliopolis, Aşağı Mısır ) tapılan ilk ve en önemli Eski Mısır tanrısıydı , ancak daha sonraki zamanlarda Ra şehirde önemini artırdı ve onu bir dereceye kadar gölgede bıraktı.
Doğu Delta’daki Pithom’daki Per-Tem’in (“Atum evi”) ana tanrısıydı.
Aşağı Mısır’daki Eski Krallık’ta en popüler olmasına rağmen , genellikle tüm Mısır’daki Firavun ile yakından ilişkilidir. Yeni Krallık döneminde , Atum ve Theban tanrısı Montu (Montju), Karnak’taki Amun Tapınağı’nda kralla birlikte tasvir edilmiştir . Geç Dönem’de tanrının simgesi olarak kertenkele muskaları takılırdı.
Atum, Heliopolitan Ennead’deki yaratıcı tanrıydı . Atum’un en eski kaydı Piramit Metinleri (beşinci ve altıncı hanedan Firavunlarının bazı Piramitlerinde yazılıdır) ve Tabut Metinleri’dir (kısa bir süre sonra soyluların mezarları için yaratılmıştır).
Başlangıçta hiçbir şey yoktu. Nun’dan bir toprak yığını yükseldi ve onun üzerinde Atum kendini yarattı. Ağzından Shu (hava) ve Tefnut (nem) tükürdü . Atum’un iki çocuğu ondan ayrıldı ve karanlık hiçlikte kayboldu, bu yüzden Atum onları araması için “Gözünü” gönderdi ( “Ra’nın Gözü”nün öncüsü , farklı zamanlarda birçok tanrıya verilen bir lakap).
Bulunduklarında Shu’ya “hayat” ve Tefnut’a “düzen” adını verdi ve onları birbirine doladı.
Atum yoruldu ve dinlenecek bir yer istedi, bu yüzden kızı Tefnut’u öptü ve Nun’un sularından yükselen ilk tümseği (Iunu) yarattı. Shu ve Tefnut yeryüzünü ( Geb ) ve gökyüzünü ( Nut ) doğurdular, onlar da sırasıyla Osiris , Isis , Set , Nephthys ve yaşlı Horus’u doğurdu .
Efsanenin sonraki versiyonlarında Atum, mastürbasyon yoluyla Shu ve Tefnut’u üretir ve sürekli çiftleşmelerini kıskandığı için Geb ve Nut’u ayırır.
Yaratıcı doğasının iki yönü vardır. Ölüler Kitabı’nda Atum, Osiris’e eninde sonunda dünyayı yok edeceğini ve her şeyi zamanın başlangıcında var olan ilkel sulara (Nun) batıracağını söyler. Bu yoklukta, Atum ve Osiris yılan kılığında hayatta kalacaklardı.
Atum, Ra , Horakhty ve Khepri güneşin farklı yönlerini oluşturuyordu. Atum, her gece yeraltı dünyasında dolaşan batan güneşti. Yeni yaratılan güneşi temsil eden, kendi kendini geliştiren bok böceği olarak güneş teolojisiyle de bağlantılıydı. Sonuç olarak hem Piramit hem de Tabut Metinlerinde Ra (doğan güneş) ile “doğu ufkundan çıkan” ve “batı ufkunda dinlenen” Re-Atum olarak birleştirilir .
Başka bir deyişle, Re-Atum olarak her gece alacakaranlıkta öldükten sonra şafakta dirildi. Bu formda Atum ayrıca batan güneşi ve onun yeraltı dünyasından doğuda doğuşuna kadar olan yolculuğunu da sembolize ediyordu.
Atum, diğer tüm tanrıların soyundan gelen ilk ilahi çift olan Shu ve Tefnut’u yaratan tanrıların babasıydı. Ayrıca Firavunların babası olarak kabul edildi. Güç üssü Iunu’dan taşındıktan çok sonra birçok Firavun, “Atum’un Oğlu” unvanını kullandı.
Atum’un kralla yakın ilişkisi birçok kült ritüelinde ve taç giyme törenlerinde görülür. Geç döneme tarihlenen bir papirüs, kralın rolünün yeniden onaylandığı Yeni Yıl festivalinde tanrının merkezi bir öneme sahip olduğunu göstermektedir. Yeni Krallık’tan itibaren, sık sık kutsal ağacın yapraklarına kraliyet adlarını yazarken göründü ve bazı Aşağı Mısır yazıtlarında Atum, Firavun’u taçlandırırken gösterilir (örneğin, Pithom’daki II. Ramesses tapınağı).
Thebes yakınlarındaki Krallar Vadisi’ndeki Yeni Krallık mezarlarındaki metinler, Atum’u günahkarların ve güneş tanrısının düşmanlarının cezalandırılmasını denetleyen yaşlı, koç başlı bir adam olarak tasvir ediyor. Ayrıca Nehebu-Kau yılanları ve Apep (Apophis) gibi yeraltı dünyasındaki bazı kötü güçleri de püskürtür .
Ayrıca tüm iyi insanlara koruma sağladı ve ruhları yutarak ve kalpleri kaparak yaşayan köpek başlı ölümcül bir tanrının pusuda beklediği Ateş Gölü’nden güvenli geçişlerini sağladı.
Atum genellikle antropomorfik biçimde tasvir edilir ve tipik olarak Yukarı ve Aşağı Mısır’ın ikili tacını takarken gösterilir. Onu bir Firavun’dan ayıran tek detay sakalının şeklidir. Ayrıca bir güneş diski ve uzun üçlü bir perukla tasvir edilmiştir.
Ölüler diyarı rolünde ve güneş yönünün yanı sıra, ona genellikle bir koç başı da sunulur. Bir tahtta oturuyor olabilir ama aynı zamanda dimdik ayakta, hatta yaşlılığı stresliyken bir asaya yaslanmış olarak da gösterilebilir. Atum ayrıca ilkel tepenin görüntüsü ile temsil edildi.
Hatta Birinci Ara dönemde “Atum ve Eli” bazı tabutların üzerinde kutsal bir çift olarak görünür. Siyah boğa Mnewer tarafından temsil edildi.boynuzları arasında güneş diski ve uraeus taşıyan.
Yılan, boğa, aslan, kertenkele ve ichneumon (Mısır firavun faresi) onun kutsal hayvanlarıdır. Bir maymun olarak, bazen düşmanlarını vurmak için bir yayla silahlandırılırdı. Bir güneş tanrısı görünümünde, aynı zamanda bir bok böceği olarak tasvir edilmiştir ve şu anda Karnak’taki kutsal gölün yanında duran dev bok böceği heykeli, Atum’a ithaf edilmiştir.
Ayrıca, mumyalanmış yılan balıkları içeren, kutunun tepesinde bir balık figürü ve üzerine kazınmış bir yazı bulunan çok sayıda küçük bronz tabut , Atum’un bir başka zoomorfik enkarnasyonunun kanıtıdır.
Atum’un tasvirleri şaşırtıcı derecede nadirdir, ancak Firavun’un “İki Ülkenin Efendisi” olarak tasvirlerinden bazıları da Atum’un enkarnasyonları olarak görülmüş olabilir. Atum’un ender heykellerinin en büyüğü, 18. Hanedan’dan Horemheb’i Atum’un önünde diz çökmüş halde tasvir eden bir gruptur (üstte).
