Alkarısı Nedir;
Alkarısı Nedir – Türk, Anadolu ve Altay halk inancında lohusa dönemindeki kadınlara ve atlara musallat olduğuna inanılan yaratıktır. Efsânenin temeli Şamanizm’e kadar uzanır. İnanışa göre lohusaların ve yeni doğmuş çocukların ciğerleriyle beslenir. Alkarısından korunmak için çeşitli çarelerin olduğuna inanılır. Lohusa kadını yalnız bırakmamak, ışıkları sürekli yakmak, başucuna Kuran koymak, yüzünü kırmızı örtüyle örtmek bunlardan bazılarıdır. Albastıya neden olduğuna inanılır. Albıs adlı yaratık ile de alâkalıdır.
Aynı zamanda Lilith’e karşılık gelmektedir. Lilith’in Âdem’in ilk karısı olduğuna ve onunla aynı anda yaratıldığı için Âdem’e tabi olmayı reddettiğine ve bu yüzden lânetlendiğine inanılır.
Alcı
Türklerde, yeni doğum yapmış lohusa kadınlara musallat olan Alkarısı denilen kötü ruhlar taşıyan kadını kovarak, yeni doğum yapmış kadınları albasmasına karşı koruyan kişilere denirdi. Şaman inancına göre Alkarısı yeni doğum yapmış lohusa kadınlarda Albasması denilen hastalığa neden olurdu. İşte bu Alkarısını kovan kişilere Alcı denirdi. Türkler Anadolu’ya göç edince Alcı’lar da Anadolu’nun çeşitli yörelerine bu göçler sırasında yerleşmişlerdir. Zaman içinde adları “alcu”, “alcılı”, “alculu” şekilde değişime uğramıştır. Bir kısmı Alevî, bir kısmı Sünni mezhebe sahiptir. Pörnek aşiretine bağlı Türkmen boyudur.
Alkıma
Alkıma – Türk halk kültüründe hayırdua. Olumlu dilekte bulunma.
Tanım ve Anlam
Alkış olarak da ifâde edilir ve bu biçimiyle iki anlama gelir:
- Bir insan için iyi temennilerde bulunma ve bu amaçla Tanrı’ya yakarma. Sözün etkileyici gücüne olan inancı içerir. Eski Türk anlayışına göre söz pek çok şeyi değiştirmeye yetebilecek güce sahiptir. İyi dilekte bulunma. Karşıtı Kargımadır.
“Dedem Korkut gelip soylamış, görelim hanım ne soylamış: Ak bürçekli anan yeri Bihişt olsun. Aksakallı baban yeri uçmak olsun. Hak yandıran çırağın yana dursun. Kadir Tanrı seni namerde muhtaç eylemesin Hanım hey…”
- Bir şeyin beğenildiğini ve onyalandığını, hoşa gittiğini gösterme. Bu beğeniyi göstermek için el çırpma. Bu davranışın iyi ruhları çağırmak anlamında unutulmuş ve yitmiş bir içeriği vardır.
- Ağasıoğlu’na göre Yakut dilindeki “Alkış” (efsun ve yemin) ve Çuvaş dilindeki, “Ilhan” (beddua), daha çok mitolojik varlık bildiren “Al” anlamıyla ilgilidir. O, “alkış” sözcüğünün Macar dilindeki “alka” sözcüğüne olan benzerliğine dikkat çekmiştir.1 Moğollar yine aynı anlama gelen Örgül (Örgöl, Ergül) sözcüğünü kullanırlar. Bu sözcük Örmek (bağlamak) fiili ile bağlantılıdır. Moğol dilinde Örgö/Ergü/Ürgü/Ürge sözcüğü yükselmek, yukarı çıkmak mânâsı taşır.
Etimoloji (Al) kökünden türemiştir. Alkımak / Alkamak fiilinden gelir. Yakarmak, övmek anlamları vardır.
