Kübey Hanım – Türk ve Altay mitolojisinde Doğum Tanrıçası.
Kubay Ana olarak da bilinir. Doğum yapan kadınları korur.
Dişiliğin simgeselleştiği tanrıçadır. Süt gölünden yanındaki tulumlarla getirdiği sütü doğacak çocuğun ağzına damlatır. Böylece daha fazla süt isteyen çocuk dışarıya çıkmak ister. Çocuğa ruh verir. Yaşam ağacı Ulukayın’ın içinde yaşar. Bu ağacın kökünden Bengisu (Yaşam Suyu)akar.
Yarı beline kadar çıplaktır. Ayakları ve bacakları ağaç kökünü andırır.
Göğsünden sağaltıcı özelliği olan bir süt verir. Orta yaşlı bir görünümü vardır. Bedeni şişman değildir. Ciddi bakışlıdır. Uzun saçları vardır. Çocukların ve kadınların koruyucusudur. Yaşam ağacı ve Kübey ışık saçarlar. Hamile kadın doğum yaparken gökten inip onun yanında durur. Fakat kadın onu göremez.
Kadının ağrılarını hafifletir. Çocuk doğduktan üç gün sonra gider. Yeryüzünde saf ve temiz olan şeyleri korur. Temizlik Tanrıçası olarak da görülür.
(Küb/Küp) kökünden türemiştir. Aynı kökten geldiği küpeyi (kadın süsü) çağrıştırır, küp (büyük çömlek) ise şişkinlik anlamı bildirir ki, topraktan olması itibariyle de bir çeşit ana rahmini simgeler. Türkçe, Moğolca ve Tunguzcada Küb/Kub/Kuv/Küv kökü şişkin, kabarık olayı belirtir. Temizlik anlamını içerir. Kubaşmak, yardımlaşmak anlamına gelir.
Türkçede Küb kökü (Tatarcada Küye) ve Tunguzcada vurmak anlamı içerir ki, doğacak çocuğun tekmeleriyle alâkalı olabilir. Kırgızcada Kübü, Türkmencede Göbe yine vurmayı belirtir. Eski Türkçe Kuva/Kuba, Moğolca Gova/Guva sözcükleri güzellik ve aydınlık mânâsı da taşır. Eski Altay, Moğol ve Tunguz dillerinde Kü/Küb/Hü/Hüb/Hüv kökü bilgelik ve ün gibi manaları da barındırır.
