Yaztırnak ve Yaztumşuk; Türk ve Altay halk inancında pençeli canavar.
Castırnak veya Yazkıynak (Caskıynak) ya da Yazkırnak (Caskırnak) da denir. “Demirtırnak” veya “Demirkıynak” olarak da bilinir.
Dağlık alanlarda veya ormanlarda yaşar. Vücûdu kıllıdır. Bazen normal insan görünümüne girer. Derisi koyu konur (kahverengi) olarak ifâde edilir. Çelik gibi tırnakları vardır. Açtığında kartalın pençelerine benzer. Anadolu da Pençe sözcüğü içi Kıynak, Cıynak, Çıynak gibi tabirler kullanılır.
Kimi Yaztırnaklarda bu tırnaklar bakırdandır. Ayaktırnakları ise keçi tırnağına benzer. Aileleriyle birlikte yaşarlar, birisi ailesine zarar verirse ömrü boyunca intikam alır. Bazen de demir burunlu Yaztumşuk olarak ilave özellikler eklenir.
Kadın kılığında olduğunda çok güzeldir fakat burnunu saklar. Demir kollu, demir gövdeli olduğu da söylenir. Karakırnak adıyla bilinen versiyonlarıda vardır. Bu varlık insana suyun içindeyken zarar verir. Suda oynarken boğulmasından korkulan çocuklar böyle korkutulur.
İnsanların delirmelerine neden olur. Bazen Castırnak, Caskıynak ve Caskırnak birbirinin kardeşi olan üç farklı varlık olarak anlatılır.
“Yaztırnak”, yüksek dağlık yerlerde veya ormanlarda yaşadığına inanılan olağanüstü ve sihir dolu bir varlıktır. Normal İnsanlar gibi giyinip, hayvancılık işiyle uğraşır. Bazen kafası köpek başı gibi çirkin olarak anlatılır, bazen de güzel bir kız kılığına girer.
Yaztumşuk
Türk ve Altay halk inancında demir burunlu canavar. Castumşuk da denir. Kadın kılığında olduğunda çok güzeldir fakat burnunu saklar. Demir kollu, demir gövdeli olduğu da söylenir. Yaztırnak ile bağlantılı düşünülür.
