Sisifos Mitolojisi
Sisifos (Sisyphos), Korint kralı olarak, genel hileleri ve iki kez ölümü aldatmasıyla ünlü Yunan mitolojisinden bir figürdür. Zeus ona Hadesin derinliklerinde bir kayayı sonsuza dek bir tepeye yuvarlama cezasını verdiğinde hak ettiği cezayı sonunda bulmuştur. Isthmian Oyunları’nın kurucusu ve Bellerophon’un büyükbabası olan Sisifos günümüzde,en iyi şeylerin doğal düzenini önemsemeye ve insanlığın üzücü ama kaçınılmaz ölümlülüğünden kaçınmaya çalışanların aptallığının dokunaklı bir sembolü olarak hatırlanır. Sisifik sıfatı, asla tamamlanamayacak bir görevi ifade eder.
Ölümü Aldatmak
Yunan mitolojisinde Sisifos’un hikayesinin, zamanla eklenen süslemelerle birden fazla ve çoğu zaman çelişkili versiyonları vardır, bu yüzden kesin olan tek nokta onun korkunç cezasıdır.Homer tarafından rüzgarlara hükmeden bir insan olarak tanımlanan Aeolus’un oğluydu.
Sisifos, Korint’in kurucusu ve ilk kralı olarak kabul edilir.Sisifos hilekârlığı ve hınzır zekasıyla ün kazanmıştır, ancak en büyük başarısı ölümü ve hatta bizzat Hades’in kendisini bir kez değil, iki kez kandırmasıdır, böylece Homeros’un “insanların en kurnazı” tanımlamasına uymuştur. İlk bölümde kral, öldükten ve Hades’in derinliklerine indikten sonra, cüretkâr bir şekilde ölümün kişileştirilmiş hali olan Thanatos’u zincire vurdu bu yüzden sonrasında kimseler ölmedi.
Sadece Ares‘in müdahelesi krizi çözdü ve Ölüm dağal işini sürdürmesi için serbest bırakıldı.
TANRILARIN KRALI, İNSANLARIN HİLEKÂR SİSİFOS’UN YETENEKLERİYLE CESARETLENDİRİLMEYECEĞİNDEN EMİN OLDU.
İkinci bölüm daha başarılı oldu.İkinci kez ölüp bir kez daha kendini gölgeli yeraltı dünyasında bulduktan sonra Sisifos,Hades’i onu canlılar alemine geri bırakması için ikna etti.Çünkü kral, kocasının ölümü üzerine eşinin normalde yapması gereken kurbanlar ve adaklar ile ilgili kurnazca bir oyun kurguladı.Hades’in iyi kalpli karısı Persephone üzerinden prim yapmaya çalışan kral, serbest bırakılırsa karısına uygun ritüelleri yerine getirmesi için talimat verebileceğini ve her şeyin yoluna gireceğini söyledi.Serbest bırakıldıktan sonra,Sisifos,doğal olarak Hades’e geri dönmek için hiçbir girişimde bulunmadı, ancak büyük ölçüde, zincire vurulma konusundaki önceki deneyminin ardından kendisine yakın bir yere gitmek istemeyen ölüm sayesinde yaşlanana kadar bu dünyada kaldı.
Zeus’un Cezası
Kral bir kez daha öldüğünde, Zeus kendisine müdahale ettiği için bu sefer onun için kaçış olmayacaktı.Tanrıların kralı, insanların hilekâr Sisifos’un yetenekleriyle cesaretlendirilmeyeceğinden emin oldu.Kaderi uzun ve usandırıcı olmalıydı. Homeros’ un Odyssey’inde kahraman Odysseus Hades in derinliklerine iner ve birçok düşmüş (günahkâr) kahramanla karşılaşır, Sisifos’u ve ebedi cezasını görür:
Sonra iki eliyle kocaman bir kayayla boğuşan Sisifos’un işkencesine tanık oldum.Kendini toparlayıp elleri ve ayaklarını kullanarak kayayı yokuş yukarı itiyordu. Fakat her seferinde tepeyi aşacakken,kayanın kendi ağırlığı onu geri çevirdi ve amansız kaya bir kez daha ovaya doğru yuvarlandı. Bu yüzden, kol ve bacaklarından ter dökülürken ve toz başının üstünde yükselirken bir kez daha kayayla güreşmek ve onu yukarı itmek zorunda kaldı. (Odysseia, 11:593)
Autolycus & Diğer Bağlantılar
Başka bir hikayede,Sisifos kurnazlığını sonunda Odysseus‘un büyükbabası ve rezil hırsız Autolycus’u yakalamak için kullandı. Sisifos kurşun tabletleri kendi sığır sürüsünün ayaklarına akıllıca bağladı ve böylece Autolycus onları çaldığında, Sisifos izleri takip edebildi ve hırsızı suçüstü yakalayabildi. Tabletlerin hepsinde “bunları Autolycus çaldı” yazıyordu.
Sisifos aynı zamanda Poseidon’un onuruna her iki yılda bir düzenlenen ve ünlü Korint oyunlarının kurucusudur.Sisifos’dan sonra -kendi et yiyen atlar tarafından parça parça edilen- oğlu Glaucus Korint’in kralı oldu.Ve sonra kanatlı Pegasus şehrin sembolü olan ve Korint madeni parasının belirleyici bir sembolü olan Belerefon tahta geçti.
Sanatta Sisifos
Yeraltı dünyası,Yunan vazo ressamları için nispeten nadir bir konuydu, ancak M.Ö 6. yy’dan kalma Sisifos’u gösteren bir düzine kadar vazo var. M.Ö. 510 yılına tarihlenen Atina’da olan siyah figürlü bir amforada ve şimdi British Müzesi’nde Sisifos’un cezalandırıldığı bir sahne yer almaktadır. Hileci; Hades, Persephone ve Hermes onu izlerken kollarını ve dizini kullanarak büyük bir kayayı bir yamaçtan yukarı iter.Diğer bir örnek ise M.Ö 530 yılına tarihlenen Münih Devlet Antika Koleksiyonunda siyah figürlü bir amforadır ve yine Persephone’nin Sisifos’un bu kez alışılmadık bir şekilde beyaza boyanmış kayasını taşıdığı gibi baktığını göstermektedir. Kaya itici efsanesi,M.Ö 4.yy’da, birkaç kırmızı figürlü fincanın iç kısmında gösterildiğinde ve Yeraltı Dünyasından çok sayıda figür gösteren benzer tarihli kırmızı figürlü vazolarda göründüğünde popülerliğini geri kazanmıştır.Son örneklerden birinde,Sisifos,ek bir ceza olarak Panter derisi giyen Hiddetlilerin(Ceza Tanrıçaları) biri tarafından kamçılanmıştır.
Heykelde Sisifos, M.Ö 540’da Paestum yakınlarındaki Foce del Sele Heraionunda kumtaşı metopunda görülür. Burada talihsiz hileci sadece taşını çok dik görünümlü bir tepeye yuvarlamaz, aynı zamanda kanatlı bir iblis tarafından arkasından saldırıya uğrar.
