Darhan Han ve Darhan Hanım Mitolojisi;
Türk, Altay ve Moğol mitolojisinde karı koca Metal Tanrıları. Sosyal bir statüyü ve bir meseği ifâde eden Tarkan kavramı ile yakından alâkalıdır.
Darhan Han
Türk, Altay ve Moğol mitolojisinde Metal Tanrısı. Dargan Han veya Dargah Han olarak da bilinir. Metal ocaklarını, metal işliklerini, metal ustalarını korur.
Elinde bir çekiç ve önünde bir örs ile betimlenir. Aynı zamanda Ateş Tanrısı olarak da görülür. Çünkü metal ve demir işçiliği ateşten ayrılamaz ve ateş bu zanaatın bir parçasıdır. Kısa boyludur. Kendisine saygısızlık yapıldığında çok kızar ve her tarafı yakar. Demir (geniş anlamda metal) yeryüzündeki hemen her toplumda gücün ve kahramanlığın simgesi olarak görülmüştür ve askeri madalyalar ile müsabakalarda verilen madalyalar bunun en güzel örneğidir.
Metallerin dayanıklılığı ve ateşte dövülerek şekillendirilmeleri bu durumun en önemli nedenidir. Eşinin adı da kendisiyle aynı olup Darhan Hanım olarak bilinir.
Darhan Hanım
Darhan Hanım – Türk, Altay ve Moğol mitolojisinde Metal Tanrıçası. Darhan Han ile aynı ismi taşır. Demirciliğe ait bir Tanrıçanın bulunması, bu mesleğin sadece erkeklerin tekelinde olmadığını, kadınların da yapabileceğini gösterir.
Bazı Türk topluluklarında Bitki Tanrıçası olarak da görünür.
Dayıkın Hanım
Türk ve Altay mitolojisinde Bebek Tanrıçası.
Tayıkın olarak da söylenir. Çocuğun uykusunda gülmesi, Dayıkın’ın onunla oynadığını gösterir. Çocukları korur. Yeni yürümeye hazırlanan çocukların Day Durması da bu Tanrıça ile ilgilidir. Atların yavrularına Tay denmesi ile de bağlantılıdır.
Dayın Han
Türk, Moğol ve Altay mitolojisinde Savaş Tanrısı. Zayın Han da denir. Savaşçıların koruyucusudur. Askerler savaşlardan önce kendisinden yardım dilerler.
Etimoloji
(Tar/Dar) kökünden türemiştir. Demirci ustası demektir. Tarkan sözcüğü ile aynı kökten ngelir. Tarkanlar Türk ve Moğol kültüründe saygın bir mesleğe sahiptirler.
Ayrıca, Tur sözü Tar şekline de dönüşmüştür (Tarkhan, Turkhan) yâni Türk hanı demek olmaktadır. Tarkan ve Türkan isimleri bu sözden türemiştir.
Dipnotlar
- ^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa – 15)
- ^ Doç. Dr. Haluk Berkmen, Sümer Dili, Astroset – Kadim Bilgelik
