Rüya Ruhu Yula; Türk ve Altay halk inancında ve şamanizminde Rüyâ Ruhu. Yola veya Çula (Çola) da denir. İnsan ruhunun hareketli kısmıdır. Hayalgücü anlamına da gelir.
Yula Ruhu
Bu ruh uykuda ve rüyâda bedeni terk edebilir. İlham ve vahiy kavramları ile de bağlantılıdır. İnsan vücûdunu geçici olarak terk edebilir. Bazen bu durumu hissetmek bile mümkün olmayabilir.
Aynı zamanda meşale demektir ve ruhun bir çeşit ateş veya ışık (enerji) olarak görüldüğünün en güzel örneğidir. Yulamak fiili ile kullanıldığında rüyâ görmek ve ruhun bedenden ayrılarak gezinmesi anlamına gelir. Ruhun hareketli kısmının bedenden ayrılarak soyut diyarlara yolculuk yapmasıdır.
Ayrıca sıradışı, esin kaynağı rüyâların görülmesi için de Yulamak tabiri kullanılır. Baskakov’a göre, “cevher, maya” gibi de anlamlandırılan bu anlayışa “ölünün canı” şeklinde ikinci bir mânâ daha yüklenebilir. Gerçekte ise “yula”, insan bedeninden geçici olarak ayrılabilen canın aslı, mayası ve cevheridir.
Geleneksel Hakas kültüründe “yula”ya yakın bir anlam taşıyan “çula” anlayışı vardır. Hakaslarda bu kavramın içeriğinde can düşünülmüştür.
Türk kültüründe Düşler
Düş (Tüş, Töş, Tüs, Tös, Tühe, Tül, Telek, Moğolca: Züd) – Uykudayken zihinde gerçekleşen zihinsel etkinlik(ler) ve bunlara ait algılardır.
Görsel çağrışımlar şeklinde oluşur. Halk inancında ise “Yarı Ölüm” olarak algılanan uykuda görülen bu görsel imgeler öteki âlem ile irtibat kabul edilir. Ve haber değeri taşıdığına inanılır.
Örneğin rüyâda yumurta gören bir kadının çocuğunun olacağına inanılır. Yusuf peygamber en önde gelen rüyâ yorumcusu olarak kabul edilir. Bazen de gerçek âlemin orası, bu dünyanın bir yanılsama olduğuna inanılır.
Uyku bir çeşit ölümdür ve ruhun hareketli kısmı bedeni terk eder. Kâbuslar akarsulara anlatılır ki, alsın götürsün diye. Rüyâlar, o esnada gidilen yer bu âlemin zıddı olduğu için tersine yorumlanabilir.
Çağdaş bilimsel verilere göre düşler insanın bilinçaltının birer yansıması olup, doğru çözümlendiklerinde çeşitli ussağlığı sorunlarının giderilmesine yardımcı olabilmektedir. Rüyâlar tüm toplumlarda ilgi çekmiş ve öteki âlemden gönderilen bilgiler veya insanların öte âlemde yaptıkları yolculuklar olarak düşünülmüştür. Düş sözcüğü, düşünmek, düşmek, düşlemek fiilleri ile aynı köke sahiptir.
Töz sözcüğü ile uzaktan bağlantısı dikkate değerdir. Azeriler hem rüya hem de uyku için Yuxu (Yuhu) kelimesini kullanırlar.
