Xochiquetzal Aztek Tanrıçası; Xochiquetzal (telaffuz Show-chee-ket-zal) doğurganlık, cinsellik, hamilelik ve dokuma gibi geleneksel kadın el sanatları Aztek tanrıçasıydı.
Ayrıca ay ve çeşitli ay evreleri ile yoğun bir şekilde ilişkilendirildi.
Etimoloji
Xochiquetzal’ın adı, “çiçek” anlamına gelen Nahuatl sözcükleri xochitl ile “Quetzal kuşu” anlamına gelen quetzalli veya o kuşun son derece arzu edilen kuyruk tüylerinin birleşiminden oluşuyordu.
Tamamen ele alındığında, adı genellikle “Çiçek Quetzal Tüyü” olarak yorumlandı.
Xochiquetzal’dan ara sıra “bakire” veya “genç kız” anlamına gelen Ichpochtli olarak da söz edilirdi . Bu terim başlangıçta yaşın ötesinde bir şey ifade etmese de, İspanyol fethinden sonra bakir bir çağrışım kazandı.
Öznitellikler
Xochiquetzal, her zaman genç bir kadın olarak tasvir edilmesiyle Aztek tanrıçaları arasında benzersizdir. Coatlicue gibi yaşıtları genellikle başhemşire olarak gösteriliyordu. Sanatsal tasvirlerde, Xochiquetzal genellikle çiçeklerle süslenmiş ve zengin giysiler içinde gösterilmiştir.
Xochiquetzal, çiçekler ve cinsellik arasındaki bağlantı keyfi değildi. Diğer birçok kültür gibi, Aztekler de çiçekler ile klitoris veya vulva arasında paralellikler kurdular.
Aile
Xochiquetzal’ın aile bağları biraz gizemlidir, çünkü ebeveynliği, zaman ve fetihlerin bıraktığı tarihsel boşluklarda kaybolmuştur. Bununla birlikte, birkaç önemli ilişkisi vardı. İkiz kardeşi Xochipilli sanat, güzellik ve dans tanrısıydı. Kız kardeşi gibi, Xochipilli de erotik aşk tanrısı olarak yorumlanmıştır. Xochipilli, kız kardeşinin aksine erkek fahişeleri ve eşcinselliği temsil ediyordu.
Xochiquetzal, birçok farklı Aztek tanrısının karısını oynadı. Bu tür tanrılar şunları içeriyordu:
- Piltzintecuhtli – yükselen güneşin tanrısı, şifa ve halüsinojenik ilaçlar [4]
- Tlaloc – yağmur tanrısı
- Tezcatlipoca – gece gökyüzünün her yerde var olan tanrısı ve tüm düşünceleri bilen olarak hizmet eden dört yaratıcı tanrıdan biri
- Centeotl – mısır tanrısı
- Xiuhtecuhtli – ateş ve ısı tanrısı
Mitoloji
Xochiquetzal en eski Aztek tanrılarından biri olmasına rağmen , köken hikayesi belirsizliğini koruyor.
Aztek panteonunun önemli bir üyesi ve Aztek halkının birkaç gerçek ve mecazi annesinden biriydi. Xochiquetzal’ın efsanelerinde yinelenen bir unsur, onun ayla ilişkisiydi.
Ancak bu tür ilişkiler, anlatılan efsaneye bağlı olarak değişti, çünkü her masalda ay döngüsünün farklı yönlerini yansıtacaktı.
Menşe Efsanesi
Pek çok Aztek tanrısının açık köken hikayeleri olsa da, Xochiquetzal yoktu. Azteklerin onun için bir köken hikayesi olmaması mümkün olsa da, zaman ve fetih nedeniyle kaybolmuş olması daha muhtemeldir.
Xochiquetzal’ın Aztek tanrılarının atalarının kökeni olan Tamoanchan’dan geldiği söyleniyordu.
Tamoanchan ile olan bağlantısı, Mezoamerikan dinindeki kalıcı statüsüne işaret ediyordu; Tamoanchan bir Nahuatl kelimesi değil, bir Maya kelimesiydi.
Xochiquetzal’ın Maya eşdeğeri, doğurganlığı, üremeyi, erotik aşkı ve dokumayı temsil eden bir tanrı olan Tanrıça I idi. Tanrıça I gibi, Xochiquetzal da bir ay kültüyle ilişkilendirildi, ancak ayın hangi evresini temsil ettiği konusunda bazı belirsizlikler var.
Ay tanrıçası gökyüzünde hızla hareket ediyor… görünüşe göre yol boyunca farklı gezegen aşıklarını ziyaret ediyor ve her ay birkaç gün güneş kocasının yanında kalmak için geri dönüyor.
Xochiquetzal ve İkinci Kadının Yaratılışı
Xipe Totec , Tezcatlipoca, Quetzalcoatl ve Huitzilpochtli , evreni yaratma arayışları sırasında ilk erkek ve kadını yarattı. Oğulları Pilçetecli reşit olduğunda ise evleneceği kimsesi kalmamıştı. Bu sorunun çözülmesi gerektiğini gören tanrılar, “ilk evliliğini yaptığı bir kadın olan Suchiquecar’ın [Xochiquetzal] saçlarından yapılmıştır.”
Ölüler Diyarı için Çiçekler
Bir Aztek efsanesi, yarasaların müstehcen kökenlerini ve onların, farkında olmayan bir Xochiquetzal ile birlikte Mictlan’ın kötü kokusundan nasıl sorumlu olduklarını anlattı.
İlk yarasa, Quetzalcoatl’ın menisi yıkanırken bir kayaya damladığında doğdu. Tanrılar yarasayı, Mictlantecuhtli’ye sunmak üzere kötü kokulu çiçekler ürettikleri genç tanrıça Xochiquetzal’ın vulvasını ısırması için gönderdiler.
Bazı Aztek hikayelerinde Xochiquetzal, ertesi gün dönmeden önce geceyi Mictlan’da seyahat ederek geçirecek olan güneşin karısıydı. Bu bağlantı, Xochiquetzal’ın bu garip hikayeye dahil olmasını açıklayabilir.
Hamilelik, Erotik Aşk ve Dokuma
İlk bakışta, hamilelik, erotik aşk ve dokumanın birleşimi, nispeten rastgele bir kavram yelpazesi gibi görünüyor. Ancak bu ilişkiler, Aztek sembolizmi düşünüldüğünde daha anlamlı hale geliyor.
Hamilelik ve dokuma, bir iğ fikriyle birbirine bağlandı. Bir dokumacı çalışırken, iğ yavaş yavaş daha yuvarlak hale geldi. Hamilelik ilerledikçe anne adayının göbeği de yuvarlaklaşır. Bir ay tanrısı olarak Xochiquetzal’in hamilelikle ek bir bağlantısı vardı; ay ayrıca döngüsü boyunca daha da büyüdü.
Dokuma ve erotik aşk da bağlantılıydı. Tamamen açık olmayan nedenlerden dolayı, dokumacılar gevşek kadınlar olarak bir üne sahipti. Xochiquetzal, diğerlerinin yanı sıra erdemli Topiltzin-Quetzalcoatl’ı baştan çıkaran bir baştan çıkarıcı kadın olarak bir üne sahipti.
Hueypachtli Festivali
Bazen Tepeilhuitl olarak da adlandırılan Hueypachtli, öncelikle Tlaloc’u onurlandırmak için düzenlenen yıllık bir festivaldi; Xochiquetzal’ın tarikatı da kutlamalara katıldı. Bu festival sırasında, Xochiquetzal “çiçek teklifleri, içki ve ‘zina’ ile onurlandırıldı.”
Aztek festivallerinde yaygın olduğu gibi, Xochiquetzal’ı temsil etmesi için bir ixiptlatli veya taklitçi seçildi.
İxiptlatli, başı kesilecek ve yüzülecek genç bir kadındı. Bir erkek, “ay tanrıları kültünde somutlaşan cinsiyet belirsizliğini” temsil edecek şekilde (tipik olarak kadınlara mahsus bir eylem) onun derisini giymesi ve dokuması için seçildi.
Xochiquetzal, Yappan ve Akreplerin Kökeni
İncil’deki Havva’ya çok benzeyen Xochiquetzal, Aztek mitolojisinde günah işleyen ilk kadındı. Xochiquetzal, ahlaksız ününe uygun olarak, bekaret yemini etmiş olan kardeşi Yappan’ı baştan çıkardı. Yappan, küstahlığı yüzünden akrebe dönüştürülürken, Xochiquetzal eylemlerinden dolayı cezasız kaldı.
