Türklerde Simge ve Semboller; Mitolojinin vazgeçilmez unsurları simgelerdir.
En önemli simgeler sayılar, renkler, hayvanlar olarak ele alınabilir.
Türk kültüründe değişik sayılara çok fazla ve çeşitli anlamlar yüklemek yerine, birkaç rakam veya sayı dizisi üzerinde odaklanılmıştır.
Sayılar
- Türkler’de kutsal rakam Dokuz’dur. Dokuz boyları vardır. 9, 19, 90, 99, 900 şeklinde bir sıralama önem kazanır. Türkler Tanrıyı/Göğü dokuz defa selamlarlar. Türklerin yer altı Tanrıları dokuz tanedir. İslam dininde Allah(c.c)’ın 99 ismi olduğu anlayışı bu yaklaşımla büyük bir uyum göstermiştir.
- Moğollarda ise Sekiz rakamı kutsaldır ve sekiz boyları vardır. 8, 18, 80, 88, 800 şeklinde bir sıralamaya önem verirler. Moğollar Tanrıyı/Göğü sekiz defa selamlarlar. Moğolların yer altı tanrıları sekiz tanedir. Yaşam Ağacının sekiz gölgesi vardır. Sargay Han’ın kendisine bağlı 88 Tanrısı vardır.
- Yedi rakamı İslamiyet’in kutsal rakamıdır. İslamın etkisiyle Türk kültürüne gelmiş ve kutsallaşmıştır. Bu nedenle 7, 17, 70, 77, 700 şeklindeki bir sıralama da zaman zaman ön plana çıkmıştır. İslam inancında gök 7 katlıdır. Örneğin Türkiye Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanlığı sancağında yer alan fors simgesinde 16 eski devleti simgeleyen küçük ve ortadaki büyük yıldızla (güneşle) birlikte toplam 17 yıldız vardır.
- Moğollarda güneyde 99, kuzeyde 77 tanrı vardır. Ayrıca batıda 55, doğuda 44 Tanrı olduğu kabul edilir.
Renkler
Türk kültüründe renkler değişik içeriklerle bağlantılandırılmıştır. Yönler, çadırlar, başörtüleri hep değişik renklerle ilişkili olarak görülmüştür. Çadırlar ve başörtüleri farklı renklerde farklı anlamlara gelir.
Ala veya Alaca kavramı karışık renkleri ifâde ettiği gibi kötü alışkanlığı olan insanları, kötü huyları ve kötü hastalıkları da anlatmak için mecazen kullanılır.
Başlıca renkler şöyle sıralanabilir:
| KARA: Siyah | AK/AKÇA: Beyaz | AL/ALKA: Kırmızı |
| SARA/SURA: Sarı | KULA: Kahverengi | KUBA: Açık Sarı |
| ŞARGIL: Turuncu | YAŞIL/YEŞİL: Yeşil | KIZIL: Koyu Kırmızı |
| KOVAK/KEVEK: Lacivert | KÖKÇEK/GÖKÇEK: Mâvi | GÖVEK/GÖĞEK: Haki |
| GÖVEM/GÜVEM: Macenta | GÖVEL/GÖĞEL: Zeytuni | GÖĞEZ/GÜVEZ: Mor |
| KONUR: Kestane | SANKUR: Turkuaz, Cıyan | KALTUR: Koyu Kahverengi |
| BUVALDUR: Eflatun | ÇEKÜR: Ela | ÇALAYGAN: Gri |
| ÇOYAN: Bronz | YAGAN: Pembe | HÜREN/KÜREN: Bordo |
| BORO: Açık Gri | HORO: Koyu Gri | ÇAL: Gümüşi |
| KIR: Kirli Beyaz | BOZ: Külrengi | SUR: Kurşuni |
- Akça Renk: Soyluluk, temizlik, saflığı, devleti ve merkezi simgeler. Işığı ve yaşamı çağrıştırır. Saltanatı ve yüceliği vurgular. Yön: DOĞU
- Gökçe Renk: Kutsallığı, özgürlüğü, huzuru, enginliği simgeler. Güveni ve inancı çağrıştırır. Bağımsızlığı ve sonsuzluğu vurgular. Yön: BATI
- Kızıl Renk: Değişimi, şiddeti, kanı, öfkeyi simgeler. Kızgınlığı ve intikamı çağrıştırır. Ergenliği ve bayrağı vurgular. Yön: GÜNEY
- Kara Renk: Kötülüğü, felaketi, kederi, gücü, yalnızlığı simgeler. Karanlığı ve ölümü çağrıştırır. Otoriteyi ve baskıyı vurgular. Yön: KUZEY
- Sarı Renk: Hastalığı, zayıflığı, güçsüzlüğü, bağımlığı simgeler. İkiyüzlülüğü ve ihaneti çağrıştırır. Merkezi ve birlikteliği vurgular. Yön: ORTA
- Yeşil Renk: Doğumu, doğayı, gençliği, dirilişi simgeler. Ölümsüzlüğü ve dirilişi çağrıştırır. Dini ve Cenneti vurgular. İslam ile birlikte önemi artmıştır.
- Boz Renk: Görevi, bağlılığı, doğruluğu, yaşlılığı simgeler. Düzen ve huzuru çağrıştırır. Deneyimi ve olgunluğu vurgular.
