Amelia Earhart, birçok uçuş rekoru kıran ve kadınların havacılıkta ilerlemesini savunan Amerikalı bir havacıydı.
Atlantik Okyanusu’nu tek başına geçen ilk kadın ve Hawaii’den ABD anakarasına tek başına uçan ilk kişi oldu. Earhart, dünyanın çevresini dolaşmak için yaptığı uçuş sırasında, Temmuz 1937’de Pasifik üzerinde bir yerlerde kayboldu. Uçağının enkazı hiçbir zaman bulunamadı ve resmi olarak denizde kaybolduğu ilan edildi. Kayboluşu yirminci yüzyılın çözülememiş en büyük gizemlerinden biri olmaya devam etmektedir.
Earhart’ın Havacılık Başarıları
Earhart kısa kariyerinde bir dizi havacılık rekoru kırdı. İlk rekorunu 1922 yılında 14.000 feet’in üzerinde tek başına uçan ilk kadın olarak kırdı.
Earhart 1932’de Atlantik Okyanusu’nu tek başına uçarak geçen ilk kadın (ve Charles Lindbergh’den sonra ikinci kişi) oldu. Kırmızı bir Lockheed Vega 5B ile 20 Mayıs’ta Kanada’nın Newfoundland kentinden ayrıldı ve bir gün sonra Kuzey İrlanda’nın Londonderry kenti yakınlarındaki bir inek tarlasına indi.
Amerika Birleşik Devletleri’ne döndükten sonra Kongre kendisine “bir hava uçuşuna katılırken gösterdiği kahramanlık ya da olağanüstü başarı” nedeniyle verilen bir askeri nişan olan Seçkin Uçuş Haçı’nı verdi. Bu onuru alan ilk kadın oldu.
Aynı yılın ilerleyen günlerinde Earhart, Amerika Birleşik Devletleri’nde bir kadın tarafından gerçekleştirilen ilk tek başına, duraksız uçuşu gerçekleştirdi. Los Angeles’tan başladı ve 19 saat sonra Newark, New Jersey’e indi. Ayrıca 1935 yılında Hawaii’den Birleşik Devletler anakarasına tek başına uçan ilk kişi oldu.
Doksan Dokuzlar
Earhart havacılıkta kadınlara yönelik fırsatları teşvik etmek için sürekli çalıştı.
Earhart, 1929 yılında, kadınlar için ilk kıtalararası hava yarışı olan All-Women’s Air Derby’de üçüncü olduktan sonra, kadın pilotların ilerlemesi için uluslararası bir organizasyon olan Ninety-Nines’ın kurulmasına yardımcı oldu.
Bugün hala varlığını sürdüren ve 44 ülkeden kadın pilotları temsil eden lisanslı pilotlar örgütünün ilk başkanı oldu.
1937 Dünya Çevresinde Uçuş
1 Haziran 1937’de Amelia Earhart Oakland, Kaliforniya’dan dünyanın çevresini dolaşmak üzere doğuya doğru bir uçuşa çıktı. Bu, dünyanın çevresini dolaşan ilk pilot olmak için yaptığı ikinci girişimdi.
Çift motorlu bir Lockheed 10E Electra uçurdu ve uçuşta ona navigatör Fred Noonan eşlik etti. Miami’ye, oradan Güney Amerika’ya, Atlantik üzerinden Afrika’ya, oradan da doğuya, Hindistan ve Güneydoğu Asya’ya uçtular.
İkili 29 Haziran’da Lae, Yeni Gine’ye ulaştı. Lae’ye vardıklarında 35.000 km uçmuşlardı. Oakland’a varmadan önce 11,000 km daha gitmeleri gerekiyordu.
Amelia Earhart’a Ne Oldu?
Earhart ve Noonan, 2 Temmuz’da bir sonraki yakıt ikmali durakları olan küçük Howland Adası’na gitmek üzere Lae’den ayrıldılar. Bu, Earhart’ın canlı olarak son görüldüğü zamandı. O ve Noonan, Howland Adası açıklarında demirlemiş olan ABD Sahil Güvenlik gemisi Itasca ile telsiz irtibatını kaybettiler ve yolda kayboldular.
Başkan Franklin D. Roosevelt ikilinin bulunması için iki hafta süren geniş çaplı bir arama başlatılmasına izin verdi, ancak ikili hiçbir zaman bulunamadı. 19 Temmuz 1937’de Earhart ve Noonan’ın denizde kaybolduğu ilan edildi.
Akademisyenler ve havacılık meraklıları Amelia Earhart’a ne olduğu konusunda birçok teori öne sürmüşlerdir. ABD hükümetinin resmi görüşü Earhart ve Noonan’ın Pasifik Okyanusu’na düştüğü yönündedir, ancak kayboluşlarıyla ilgili çok sayıda teori vardır.
Çarpma ve Batma Teorisi
Çarpma ve batma teorisine göre Earhart’ın uçağı Howland Adası’nı ararken benzini bitmiş ve adanın yakınlarında bir yerde açık okyanusa düşmüştür.
Son 15 yılda yapılan birçok keşif gezisi Howland yakınlarındaki deniz tabanında uçağın enkazını bulmaya çalıştı. Yüksek teknolojili sonar ve derin deniz robotları Electra’nın düştüğü yerle ilgili ipucu vermeyi başaramadı.
Gardner Adası Hipotezi
Uluslararası Tarihi Uçak Kurtarma Grubu (TIGHAR) Earhart ve Noonan’ın Howland Adası’ndan rotalarını şaşırdıklarını ve bunun yerine yaklaşık 560 km güneybatıda, Kiribati Cumhuriyeti’ndeki Gardner Adası’na, şimdiki adıyla Nikumaroro’ya indiklerini öne sürmektedir. Ada o sırada ıssızdı.
Earhart’ın kaybolmasından bir hafta sonra Donanma uçakları adanın üzerinde uçtu. Son zamanlarda yerleşime dair işaretler tespit etmişler ancak bir uçağa dair kanıt bulamamışlardır.
TIGHAR, Earhart’ın -ve belki de Noonan’ın- adada ölmeden önce kazazede olarak günlerce hatta haftalarca hayatta kalmış olabileceğine inanmaktadır. 1988’den beri adaya yapılan birkaç TIGHAR keşif gezisinde bu hipotezi destekleyen eserler ve anekdotlara dayalı kanıtlar bulunmuştur.
Bu eserler arasında Electra’nın penceresinden düşmüş olabilecek bir pleksiglas parçası, 1930’lara ait bir kadın ayakkabısı, doğaçlama aletler, 1930’lara ait bir kadın kozmetik kavanozu ve bir insan parmağına ait olduğu anlaşılan kemikler bulunmaktadır.
Haziran 2017’de TIGHAR liderliğindeki bir keşif ekibi, Earhart ya da Noonan’a ait herhangi bir iskelet kalıntısı olup olmadığını araştırmak üzere, adli tıp eğitimi almış dört kemik koklama köpeğiyle Nikumaroro’ya ulaştı. Aramada herhangi bir kemik ya da DNA izine rastlanmadı.
Ağustos 2019’da, Titanik’in enkazını bulmasıyla tanınan okyanus kaşifi Robert Ballard, Nikumaroro çevresindeki sularda Earhart’ın uçağını aramak için bir ekibe liderlik etti. Electra’dan hiçbir iz göremediler.
Earhart’ın Kaybolmasıyla İlgili Diğer Teoriler
Earhart’ın kayboluşuyla ilgili çok sayıda komplo teorisi vardır. Bir teori Earhart ve Noonan’ın Japonlar tarafından yakalanıp idam edildiğini öne sürer.
Bir başka teori ise ikilinin Roosevelt yönetimi için casusluk yaptıklarını ve ABD’ye döndüklerinde yeni kimlikler edindiklerini iddia etmektedir.
