Oset mitolojisi, Kuzey Kafkasya’da yaşayan Osetlerin inançları ve efsanelerine dayanan bir mitolojidir.
Osetler, İran, Türk ve Slav etkilerinin birleştiği bir kültür ve dil yapısına sahiptirler. Bu nedenle Oset mitolojisi de bu etkilerin izlerini taşır.
Oset mitolojisinde, Tanrılar ve kahramanlar arasında sıkı bir ilişki vardır. Tanrılar, insanlara yardım etmek için sıklıkla kahramanlar aracılığıyla dünyaya gelirler. Osetlerin inanışına göre, Tanrılar dünyayı yaratmadan önce, insanların yaşayabileceği bir yer yarattılar. Bu yerde, insanlarla birlikte doğa ruhları da yaşamaktadır.
Oset mitolojisinde en önemli Tanrı, Sarmatlar’dan beri bilinen ve İran mitolojisinden gelen Tengri’dir. Tengri, Osetlerin yaratılış mitinde, dünyayı yaratmak için bir yumurta gibi kullandığı anlatılır. Diğer önemli Tanrılar arasında, güneş tanrısı Garm, savaş tanrısı Djarty ve aşk tanrısı Tugı bulunmaktadır.
Oset mitolojisinde, kahramanların da sayısı oldukça fazladır. Bunlar arasında en ünlüsü, demircilik konusunda uzman olan Batraz’dır. Batraz, sıklıkla savaşlara katılır ve Tanrılarla birlikte çalışarak insanların düşmanlarına karşı mücadele eder. Diğer önemli kahramanlar arasında, kadın kahraman Sosruko ve avcı kahraman Uastyrdzhi bulunmaktadır.
Oset mitolojisi, ayrıca doğa ruhlarına da yer vermektedir. Bu ruhlar, insanlarla birlikte yaşarlar ve insanların yaşamını kolaylaştırmak için çeşitli güçlere sahiptirler. Örneğin, su ruhu Arsha, suyu kontrol edebilir ve insanların bereketli bir hasat elde etmesine yardımcı olabilir.
Oset mitolojisi, günümüzde hala Osetler arasında yaşatılmaktadır. Çeşitli festivallerde, özellikle bahar ve yaz aylarında yapılan törenlerde, mitolojik figürler canlandırılır ve mitolojik hikayeler anlatılır. Bunun yanı sıra, Oset mitolojisi, Rusya’da da popüler hale gelmiştir ve çeşitli sanat eserlerine konu olmuştur.
Oset mitolojisi, birkaç tanrı ve doğaüstü varlık içeren Kafkasya bölgesindeki Oset halkının inançları ve uygulamaları için kullanılan ortak bir terimdir. Dinin kendisinin Sarmatya kökenli olduğuna inanılmaktadır, ancak din Hıristiyanlıktan sonraki birçok unsurları içermektedir ve Oset tanrıları genellikle Hristiyan azizlerle özdeşleştirilir. Tanrılar, Nart olarak adlandırılan ünlü hikâyelerde rol oynar.
Tanrılar
- Huycau veya Xucau: Tanrıların başı.
- Uastyrdzhi (Уастырджи; “Aziz George”): Erkeklerin ve yolcuların koruyucusu ve yeminlerin kefili.
- Uacilla (Уацилла; “Aziz İlyas”): Yağmur, gök gürültüsü ve şimşek tanrısı.[1]
- Safa (Сафа): Kalp zincirinin tanrısı, Osetliler için en önemli yerli tanrı.
- Donbettyr: Suların efendisi olarak bilinir, Aziz Petrus’un bir birleşimidir.
- Dzerassae: Donbettyr’in kızlarından biri, birçok Nart kahramanının annesi.
- Tutyr (Тутыр): Kurtların efendisi olarak bilinir, Theodor Tiron ile özdeşleştirildi.
- Fælværa (Фæлвæра): İsim muhtemelen Aziz Florus ve Laurus’un bir karışımıdır. Fælværa koyunların koruyucusudur ve festivali Eylül ayında koyunlar kırpılmadan önce kutlanır. [1] Sadece bir gözü vardır. Genellikle Tutyr’in düşmanıdır.
- Æfsati (Æфсати): Erkek av tanrısıdır.
- Kurdalægon (Курдалæгон): Göksel demirci. Nartların yakın arkadaşı.
- Satana (Сатана): Ana tanrıça, Nartların annesi.
- Saubarag (Саубараг veya Сау бараджи дзуар, “kara binici”): karanlığın ve hırsızların tanrısı.
- Huyændon Ældar (Хуыæндон Æлдар): Balıkların efendisi. Büyük bir sihirbaz ve dünyevi bir şef (“ældar”) gibi davranan bir ruh. Adı “Boğazın Efendisi” anlamına gelmektedir.
- Barastyr (Барастыр, ayrıca çevirisi Barastaer veya Barastir): Gelen ölü ruhları cennete veya kendi krallığına atayan yeraltı dünyasının hükümdarı.
- Aminon (Аминон): Yeraltı dünyasının bekçisi.
- Alardy (Аларды): Sakinleştirilmesi gereken, çiçek hastalığının efendisi.
Kurys (Digor Burku) bir rüya ülkesidir, ölülere ait bir çayırdır ve bazılarının uykularında ziyaret edebileceği bir yerdir . Ziyaretçiler, bazen ölüler tarafından takip edilen mucizevi şans ve iyi talih tohumları getirebilirler. Deneyimsiz ruhlar bunun yerine ateşi ve hastalığı geri getirebilir.
Sonuç olarak, Oset mitolojisi, Kuzey Kafkasya’nın zengin kültürel miraslarından biridir. Tanrılar, kahramanlar ve doğa ruhları arasındaki ilişkileri konu alan bu mitoloji, Osetlerin kimliğinin bir parçasıdır ve günümüzde hala yaşatılmaktadır.