Kutsal Başkent Ötüken; Ötüken – Türk, Altay, Moğol ve Orta Asya mitolojilerinde kutsal başkenttir.
Ötügen olarak da söylenir. Ötügen (Ötüken) Türklerin yeryüzünde ilk var olduğu ve oradan Dünya’ya dağıldığı yerin adı olarak da kabul edilmektedir. Orhun nehri kaynaklarını bu bölgeden alır ve Göktürk Devleti’nin de başkenti yine bu yörede kurulmuştur.
İnanca göre bütün büyük devletlerin başkenti burada kurulmalı idi. Gerçekten de pek çok Türk ve Moğol Devleti biraz genişledikten sonra başkentlerini bu bölgeye taşımışlardır. Ötüken dağının Namı adında bir koruyucu ruhu vardır. Ve bu ruh yine büyük olasılıkla Nuh Peygamber’i temsil eden Nama’dır.Böylece Nuhun gemisi ve Ötüken arasında bir bağlantı kurulmuş olmalıdır.
Çin kaynaklarında
Ötüken (EskiTürkçe: Ötüken yiş, “Ötüken Dağı”, Ötüken yer; “Ötüken Yeri”) adı verilen, ormanlarla kaplı bir dağ, eski Türkler için çok kutsal sayılır.
Bilge Kağan Yazıtı
Bilge Kağan, Orhun Yazıtları’nda Ötüken Dağı’nın ‘Türk memleketinin yüreği’ olarak önemini dile getirmiştir. Hattâ yazıtlarda, Çinlilerin oyunlarına karşı koyup direnebilmek için “Ötüken Ormanı’nından ayrılmayın.” öğüdü verilmiştir. Ötüken şu an Rusya ve Moğolistan arasında bir yerde, yâni Orhun Nehri’nin kaynaklarına yakındır.
Divânu Lügati’t-Türk
Kaşgarlı Mahmud, Divânu Lügati’t-Türk’te; “اتوكان Ötüken” “Tataristan çöllerinde bir yer adı. Uygur iline yakındır.” şeklinde tanımlanmıştır. Ayrıca Kaşgarlı, çizdiği haritada, Basmıl bozkırlarının altında, “Feyafi-yi Tatar” (تتار (batısında) göstermiştir. فإيافي) Tatar bozkırlarını İli Nehri‘nin sol tarafında
Tengricilikte
Ötüken eski Türklerin (Göktürk vb.) geleneksel inancı Tengricilikte Toprak Ana‘ya verilen isimlerden biridir. Moğollarda Etugen, Itügen ya da Odigan gibi şekillerine de rastlanır. Ötüken- Kültü, Tengri-Kültü ile birlikte özellikle Göktürk Kağanlığı sırasında büyük önem kazanmıştır.
Eski inanca göre, Toprak Ana‘nın keyfi ağaçların durumundan belli olur. Eğer ağaçlar sağlıklı ve güçlü yetişiyor ve bol meyve veriyorlarsa, Toprak Ana’nın insanlardan memnun olduğuna inanılır. Toprak Ana’ya edilen bir dua, güçlü ve büyük bir ağaca doğru yöneltilir.
Ötüken, eski Türk yurtlarından biri olan Köktürklere (Göktürkler) başkentlik etmiş şehrin adıdır.
