Dönence veya Dönenge Nedir; Dönence (veya Dönenge, ya da Burç) – Gökyüzünü oniki bölüme ayıran takımyıldızlardan her biri.
Gökyüzü Türklerde büyük bir çark veya teker gibi algılanmıştır. Burçlar bu ayrılmış olan bölümlerden herbirinin simgesidir. Eski çağlardan beri, insanların karakterlerinin ve yazgılarının bu simgelerle bağlantılı olduğuna inanılmıştır. Türklerin Yıldızcı (Uldızçı) dedikleri falcıların, kişilerin gizli Yıldız Kayıtlarına bakarak geçmişini ve geleceğini görebildiklerine inanılır.
Anadoluda bugün bile pek çok kimse Yıldızname adı verilen çok gizli bir fal türünün varlığına inanırlar ve bunu başarabilen kişilere saygı duyarlar. Diğer kültürlerdeki Astroloji alanı bir zamanlar bilim dalı olarak dahi görülmüştür ve tamamen gök nesnelerinin insan hayatını etkilediği inancıyla oluşmuştur. Tüm büyük uygarlıklar gökyüzüne ilgi duymuş ve burçları kendi söylenceleriyle bir biçimde bağdaştırmıştır.
Sözcük Dönmek kökünden gelir. Zamanın geçişi ve göğün dönüşü (çarkıfelek) kavramıyla alakalıdır.
Burçlar ve Astroloji
Günümüzde astrologlar, Güneş’in, Ay’ın ve gezegenlerin insanın yaşamı üzerinde etkileri olduğunu ve buradan hareketle bir kişinin geleceğinin kestirilebileceğini öne sürerler. Bir insan doğduğu anda bir gezegen kendi “evinde” ise etkisinin güçlü ve olumlu olacağına inanılır. Eğer kendi “evinden” uzakta ise etkisinin zayıf, belki de olumsuz olacağı kabul edilir. Bazı dergi ve gazetelerde, aynı burçta doğan herkes için ortak kehânetlerde bulunan yıldız falları yayımlanır.
Babilliler İÖ 6. yüzyılda gezegenlerin gökyüzündeki hareketini gösteren haritalar yaptılar. Böylece Güneş ve Ay tutulmasının ne zaman olacağını önceden kestirebiliyorlardı.
Astroloji Babil‘den Eski Yunanistan’a, oradan da Mısır’a ve Hindistan’a geçti. Daha sonra bütün Asya ve Avrupa’ya yayıldı. İS 1066’da gökyüzünde parlak bir kuyrukluyıldız görünmüş ve bu alışılmadık olay insanları çok korkutmuştu. Bunu yorumlayan astrologlar yakın gelecekte bir kralın öleceğini ve çok önemli olayların yaşanacağını söylediler.
Gerçekten de birkaç ay sonra, Hastings Savaşı’nda İngiltere Kralı Harold öldürülünce pek çok kişi bu kehanetin doğru olduğuna inandı. Oysa bugün Halley olarak adlandırılan bu kuyrukluyıldızın her 76 yılda bir Dünya çevresindeki yörüngesinden geçtiğini biliyoruz. Fakat, bu anlamlı rastlantıya Carl Gustav Jung senkronizasyon teorisine göre anlamlı rastlantılar adını vermektedir. Astroloji Kehânet aracı olarak kullanıldığında insanlar tarafından ilgi görmektedir.
Ükek
Ükek (Ügeh, Ükök; Moğolca: Hükeg) – Takımıldız veya Burç mânası taşıyan başka sözcüktür. Türk kültüründe göğün bir eksen etrafında dönüşünün sonucu olarak yılın her bir ayını temsil eden takımyıldızlardır. Aynı zamanda kalelerdeki burçları da ifâde eden bir sözcüktür. Kelime kökü yığmak anlamı taşımaktadır.
- Od Ükekleri (Ateş Burçları); Koç, Aslan ve Yay’dır.
- Toprak Ükekleri (Arz Burçları); Boğa, Başak ve Oğlak’tır.
- Kalığ Ükekleri (Hava Burçları); İkizler, Tartı ve Kova’dır.
- Su Ükekleri (Mai Burçları); Yengeç, Çayan ve Balık’tır.
- SAKA (SEVE): Aquarius.
Eşanlam: KÖNEK (KÜNEK), KOVA (KOĞA), DOLÇA, ÇELEK (ŞELEK)
Yakutça: TANHA
- KOÇ (KOÇAK, KOÇKAR): Aries.
Eşanlam: KUZU (KOZI, GUZU)
Yakutça: ELBİS
- GÜREŞÇİ (GÜREŞÇİLER): Gemini.
Eşanlam: İKİZLER (İĞİZ, EGİZ, EKİZLER)
Yakutça: CÖHÖGÖY
- YENGEÇ (YENNE): Cancer.
Eşanlam: KISALA (KISLA), SUVŞAYAN, PAKA
Yakutça: İYEHSİT
- ARSLAN (ASLAN, ARSTAN): Leo.
Eşanlam: TONGA (TUNGA) Yakutça: AYIĞ
- BAŞAK (MAŞAK, MASAK): Virgo.
Eşanlam: BUĞDAY (BODAY, BUĞDA)
Yakutça: ALAHÇIN
- ÜLGÜ (ÜLÇEV): Libra.
Eşanlam: KESİL, TARTI
Yakutça: ULUĞ
- ÇAYAN (ÇADAN, ŞAYAN, ÇEYEN): Scorpius.
Eşanlam: KUYRUĞAN
Yakutça: HOTOY
- YAY (CAY): Sagittarius.
Eşanlam: OKÇU, OKTAR, BÖKEY
Yakutça: SUĞORUN
- OĞLAK (ULAK, OVLAK): Capricornus.
Eşanlam: SERKE, KEÇİ, EÇKİ (ÖÇKE)
Yakutça: CILHA/CILOHA
- BOĞA (BUKA, BUĞA): Taurus.
Eşanlam: UD (UT), ÖKÜZ (ÖGÜZ, ÜGİZ)
Yakutça: AYIHIT
- BALIK (BELİK, BALIKLAR): Pisces.
Eşanlam: ÇABAK, UÇULU
Yakutça: AĞAR